sigara poster - Acıbadem Hemşirelik
Transkript
sigara poster - Acıbadem Hemşirelik
ÖZEL BİR SAĞLIK KURULUŞUNA BAŞVURAN SİGARA KULLANAN GEBE KADINLARDA SİGARA KULLANIMININ ANNE ve BEBEK SAĞLIĞI ÜZERİNE ETKİLERİ İLE İLGİLİ BİLGİ DÜZEYLERİNİN ÖLÇÜLMESİ *Sema Doğu Kaşıkçı, **Kader Koç, ***Zeynep Aslan, ****Serpil Türker, *Nur İhtiyar, ***Eda Güner Yalçın *Klinik Eğitim Hemşiresi **Sorumlu Hemşire ***Ekip Lideri ****Eğitim ve Gelişim Hemşiresi Acıbadem Fulya Hastanesi GİRİŞ ve AMAÇ Gebelikte sigara kullanımı, birçok ülkede olduğu gibi ülkemizde de ciddi bir sağlık sorunudur. 2002 yılında gebelikte sigara içimi ile ilgili ABD’ de yapılan çalışmada tüm gebe kadınların yaklaşık %11.4’ünün sigara kullandığı belirlenmiştir. Gebelikte sigara içilmesi ya da pasif içicilik fertiliteyi, fetüsün gelişmesini, gebeliği, doğumu ve bebek sağlığının gelişmesini olumsuz etkileyerek perinatal mortalite, morbitide oranını arttırmaktadır (6). Sigara içerdiği nikotin nedeni ile plesentada bebeğe giden oksijen miktarının azalmasına, bebeğin büyüme ve gelişmesini etkileyerek, spontan abortus, plesanta previa, ablasyo plesenta, erken membran rüptürü, hipertansiyon, preeklampsi ve erken doğum riski gibi pek çok komplikasyonun oluşmasına neden olurken, yenidoğanda; intrauterin beslenmede yetersizliğe yol açarak düşük doğum ağırlığına (2500 gr ve altı), akciğer hastalıklarının artışına, nörotoksisiteye ve ani bebek ölümü gibi pek çok komplikasyonlara neden olmaktadır (1,2,3,4,5,6,7,8). Gebelikte sigara kullanımı ve pasif içiciliğe bağlı komplikasyonların yukarıdaki sayılan komplikasyonlar nedeni ile önemli bir halk sağlığı sorunu olarak halen güncelliğini korumaktadır. Bu nedenle bu araştırma sigara kullanan gebelerin, gebelikte sigara kullanımının anne ve bebek sağlığı üzerine etkileri ile ilgili bilgi düzeylerinin saptanması amacıyla planlandı. YÖNTEM Araştırma tanımlayıcı nicel bir araştırmadır. Araştırmanın evrenini, Mart-Temmuz 2011 tarihleri arasında Özel Acıbadem Fulya Hastanesi'ne başvuran sigara kullanan tüm gebeler oluştururken, araştırmanın örneklemini ise bu tarihler arasında çalışmayı kabul eden 30 sigara kullanan gebe oluşturmaktadır. Veriler; yüz yüze görüşme yöntemiyle araştırmacılar tarafından oluşturulan gebeliğe ilişkin anket formu kullanılarak toplanmıştır. Anket formu, gebelerin sosyo-demografik bilgilerini içeren 6 soru ve jinekolojik / obstetrik özelliklerini içeren 23 soru olmak üzere toplam 29 sorudan oluşmaktadır. Verilerin analizi Microsoft Ofis 2007 programında yüzdesel dağılım alınarak yapılmıştır. BULGULAR ve TARTIŞMA Çalışmaya katılan gebelerin ağırlıklı yaş ortalaması 31.86 olarak belirlendi. Gebelerin %50' sinin üniversite, %33,3' ünün ilköğretim mezunu; %23,3' ünün ev hanımı, %73,3'ünün diğer meslek gruplarından olduğu tespit edildi. Çalışmaya katılan kadınların ortalama gebelik sayıları 1.7, %40’ının 1-12 haftalık, %46,6'sının 2540 haftalık gebe olduğu belirlendi. Gebelerin %87’sinin planlı gebelik olduğu tespit edildi. Bu gebeliklerin %40'ının ise iki gebelik arası sürenin 1 yıldan az olduğu belirlendi. PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com Gebelerin sigaraya başlama yaşı ortalama 19,56 olarak belirlendi. Tablo 1: Gebeliğe İlişkin Özellikler Önceki Gebeliğinizde Yaşadığı Sorunlar Bulantı-Kusma 3. Trimestr Kanamaları (Gebeliğin 3. ayında olan kanamalar) Abortus (Düşük) Erken Membran Rüptürü (Suyunuzun gelmesi) Sorun Yaşamadım Şimdiki Gebeliğinizde Yaşadığı Sorunlar Bulantı-Kusma 3. Trimestr Kanamaları (Gebeliğin 3. ayında olan kanamalar) Anemi Preeklampsi- Eklampsi (Gebelik tansiyonu) Düşük Doğum Ağırlığı Oligohidroamniyos/polihidrioamniyos Erken Doğum Öyküsü Sorun Yaşamadım Toplam 4 13,30 1 2 1 22 3,3 6,6 3,3 73,5 13 43,3 4 4 1 1 1 1 5 30 13,3 13,3 3,30 3,3 3,3 3,3 16,90 100 Gebelerin , önceki gebeliklerinde yaşadıkları sorunlar incelendiğinde; % 13,3’ünün bulantı-kusma, %3,3’ünün 3. trimester kanama, %6,6’sının abortus, %3,3’nün erken membran rüptürü olduğu tespit edildi. Şimdiki gebeliklerinde yaşadıkları sorunlar incelendiğinde ise; %43,3’ünün bulantıkusma %13,3’ünün anemi, %3,3’ünün preeklampsi-eklampsi, %3,3’ünün düşük doğum ağırlığı, %3,3’ünün oligohidroamniyos olduğu tespit edildi. Tablo2: Gebelerin Sigara Kullanımının Anne-Bebek Sağlığı Üzerine Etkileri İle İlgili Görüşleri Gebelikte Sigara Kullanımının Anne-Bebek Sağlığına Etkileri Zararı yok n 3 Plesentanın (bebek eşinin) Yerleşimi ile İlgili Bozukluklar 10 Bebekte Gelişim Geriliği 25 Yüksek Tansiyon 10 Erken Doğum 21 Ölü Doğum 16 Bebekte Zeka Geriliği 16 Bebekte Davranış Bozukluğu 9 Bbekte Öğrenme Güçlüğü 9 Bebekte Akciğer Gelişimini etkiler 18 Diğer 6 *Birden fazla seçenek işaretlenmiştir. % 10,0 33,3 83.3 33,3 70,0 53,3 53,3 30,0 30,0 60,0 20,0 Gebelikte sigara içiminin gebede ve fetüste birçok sağlık sorununa neden olabilmektedir. Gebelikte sigara kullanımının anne ve bebek sağlığı üzerine etkileri sorulduğunda; %83,3'ünün bebekte PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com gelişim geriliğine sebep olabileceğini, %10’u ise zararı olmayacağını düşündüklerini belirtti. Doğu ve Ergin (2008) çalışmasında, gebelerin sigaranın gebeliğe zararları etkisine dair görüşleri sorulduğunda, %2,8’i hiçbir zararı olmadığını, %81.22’si bebekte gelişim geriliğine neden olduğunu ifade etmişlerdir. Bu çalışma da bizim çalışmamızı destekler nitelikte olup antenatal dönemde annelerin sigara kullanımının bebek sağlığı üzerindeki etkileri konusunda yeterli bilgiye sahip olmadıklarını göstermektedir. Gebelerin %60,1 sigaranın zararlarını internet, televizyon, kendi kendine ve % 26,6'sının aile yakınları aracılığıyla öğrendikleri belirlendi. Doğu ve Ergin'in (2008) çalışmasında ise %0.4’ü aile ve yakınlarından yardım aldığını, %0.4’ü özel bir sağlık kuruluşundan yardım aldığını ifade etmiştir. Bu veriler bizim çalışmamızdaki veriyi desteklemekle beraber sağlık personellerinin anne adaylarına sigara içiminin hem anneye hem de bebeğe vereceği zararları konusunda danışmanlık rolünü üstlenmeleri gerekmektedir (Aktaş 2007; Dawn ve Nan 2005; Vielwerth ve ark. 2006). Tablo 3: Doğum Sonrası Sigara İçme Düşünceleri Doğum Sonrası Sigara İçme Durumları n % İçmeyi düşünüyorum Kararsızım İçmeyi düşünmüyorum Toplam 5 9 16 30 16,6 30 53,3 100 Gebelerin %53,3'ü doğumdan sonra sigara içmeyeceklerini, %30'u kararsız olduklarını belirtmişlerdir. SONUÇ ve ÖNERİLER Yaptığımız bu çalışmada gebelikte sigara kullanımının anne ve bebek sağlığı üzerine etkileri ile ilgili görüşleri sorulduğunda %83,3’ü bebekte gelişim geriliğine neden olduğunu, %10’u hiçbir zararı olmadığını ifade ettiler. Gebelikte sigara içenlerin, düzenli antenatal bakımda, sigara bırakma konusunda bir hekim veya ebe/hemşireden bırakma tavsiye ve desteği almadıkları tespit edildi. Araştırmaya katılan gebelerin %60.1’ inin daha çok medya araçlarını (televizyon, gazete, internet vb) bilgi ve eğitim amaçlı kullandığı tespit edildi. Bu nedenle medya araçlarının oluşumunda Ana ve Çocuk Sağlığı Merkezleri ile işbirliği önemlidir. Anne adayları gebelikte sigara kullanımının anne ve bebek sağlığına zararları ile ilgili kontrollere geldiklerinde eğitim almaları planlanmalıdır. Bu konuda büyük rol sahibi olan Ana ve Çocuk Sağlığı Merkezlerinde görevli ebeler, kadın doğum polikliniklerinde çalışmakta olan ebe/hemşireler/sağlık personelleri eğitilmelidir. Antenatal kontrollerde gebelerin sigara içme tutum ve davranışlarının nedenleri araştırılmalı, sigara içen gebeler ve aileleri sigarayı bırakma programlarına yönlendirilmelidir. Gebelikte sigara kullanan ya da bırakanlar, doğum sonu dönemde de aynı davranış için profesyonel yardım alması konusunda cesaretlendirilmeli, sigara içen gebelerin kendisi ve bebeklerinde gelişebilecek olası sorunların erken tanılanması için kontrol sıklığı hekimi ile işbirliği içerisinde arttırılmalıdır. Bu araştırmanın daha büyük bir popülasyonda yapılması önerilmektedir. PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com KAYNAKLAR 1)Aktaş S. (2007). Gebelik boyunca sigara içiminin perinatal dönemde anne ve yenidoğan sağlığı üzerine etkisi. Doğum ve Kadın Hastalıkları Hemşireliği AD. Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sivas. 2)Bernstein IM., Mongeon J, Badger G, Solomon L. Heil S., Higgins S. (2005). Maternal smoking and its association with birth weight. Obstetric & Gynecology 106:986-991. 3) Bilir N. Sigara Kullanımının Kadın Sağlığına Etkileri ve Kontrolü. http:/www.huksam.hacettepe.edu.tr , Erişim Tarihi: 23/03/2011. 4) Dawn P, Nan A. (2005). Maternal smoking and birth weight: interaction with parity and mother’s own in utero exposure to smoking. Epidemiology 16(3): 228-293. 5) Doğu S, Ergin A.(2008). Gebe Kadınların Sigara Kullanımı Etkileyen Faktörler ve Gebelikteki Zaralarına İlişkin Bilgileri . Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, Cilt:1,Sayı:1,26-39. 6) Smoking During Pregnancy United States 1990-2002 (2004). JAMA;292:2206-2208. 7) Terzioğlu F, Yücel Ç. (2008). Sigaranın gebelik ve bebek sağlığına etkileri, Sağlıcakla Aylık Sağlık Dergisi, Sayı:5, 10-15. 8) Vielwerth E, Jensen R, Larsen T, Greisen G. (2006). The impact of maternal smoking on fetal and infant growth. Early Human Development 83:491-495. PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com