bulgarıstan`da bağımsız sendıkalar konfederasyonu`na bağlı
Transkript
bulgarıstan`da bağımsız sendıkalar konfederasyonu`na bağlı
☼Bulgaristan’da Bağımsız Sendikalar Konfederasyonu’na Bağlı Sendika Örgütlerinin İyi Uygulamaları ☼ Devnya’da “Solvey Sodi” ve Pirdop’ta ”Kumeriyo Med” Ayrı ayrı alt şubelerde, bölümlerde ve etkinliklerde sendika üyeliğini korumaya ait sendika eylemleri 1. Sendikalar, projelerin tartışılmasına ve alıcı şirketi seçimine katılmaktadır. Seçim kriterlerinden biri, Toplu İş Sözleşmesinde sosyal maddelerin korunmasıdır. ”Kumeriyo Med”de çalışanların % 50’sinden fazla sendika üyeliğini korumuştur. 2. “Solvey Sodi”nin şantiyesinde çalışanlar için “Kimya ve Endüstri” Federasyonuna bağlı Branş “Sodi” yatay strüktürünün oluşturulması ve temsilcilerinin bilgilendirme ve danışma grubuna dahil edilmesi. ☼ Vidima’da İyi Uygulama – İşverenin Sendikalara Karşı Tutumu – İnsan Kaynakları Müdürüyle Söyleşi ☼ “İşveren, fabrikanın alanında sendika olması gerektiğini düşünmektedir, çünkü biz her zaman açık/net ilişkileri destekliyoruz. Hatta yeni işe başlayanlara, işletmemizin alanında iki sendika olduğunu belirten bir belge verilmektedir. Onların seçim yapma veya kanuna göre Toplu İş Sözleşmesine katılma hakları vardır. ☼ “Solvey Sodi” ve ”Kumeriyo Med”de Bulgaristan’da Bağımsız Sendikalar Konfederasyonu’na Bağlı Sendika Örgütlerinin İyi Uygulamaları ☼ Sendika yönetiminin işverenle görüşmeleri, her 3 ayda bir olarak düzenlenmiştir. Görüşülen konularda varılan anlaşmalar, toplantıya tüm katılanlar tarafından imzalanan bir protokole geçirilmektedir. Sorumluluklar ve yerine getirme süreleri gösterilmektedir. Bir sonraki her görüşmede önceki görüşmelerde yapılan anlaşmaların gerçekleşme raporu verilmektedir. ☼ İyi Uygulamalar –İstihdam ☼ 1. Kumeriyo İşveren, İş Kanununun 329. maddesi uyarınca seçme yaparken kanunen belirlenenlerden önce bütün durumlarda öncelikli olan şu kriterlere uymak ve uygulamak mecburiyetindedir.: а/ Direkt yöneticinin yaptığı işten çıkarılacak kişiyi diğer meslektaşlarıyla karşılaştıran karma bir değerlendirme – sorumluluk duygusu, gerekli sürede ve gerekli kaliteyle verilen işi yapma becerileri; b/ şirketin işçiyi koruma çıkarı; c/ bir ailenin iki üyesi de şirkette çalıştığı takdirde seçme için anlaşılan kriterler uygulanarak birinin işte kalması garanti altına alınır.; ç/ birden fazla meslek bulundurarak çalışma olanağı; d/ iş yerinde hizmet süresi, eşit süreler halinde - şirketteki hizmet süresi. . 2. İdeal Standart Bılgariya Anonim Şirketi İşveren, 328. madde 1. fıkra, 1., 2., 3., 4. ve 12. hükümler uyarınca süresiz iş sözleşmelerine son verirken aşağıda belirtilen sürelerle yazılı bir ihbarname göndermek mecburiyetindedir.: • 40 yaşına kadar –1 ay;. • 40 - 50 yaş arasında –45 gün. • 50 yaş üzerinde – 2 ay. 3. İdeal Standart Vidima Anonim Şirketi Personelin % 5’inden fazla işten çıkarılması durumunda gerekli eylemler için ayrıntılı adımlar içeren faaliyetler paketi düzenlenmiştir. Bu paket, İstihdam Kurumuna da verilir. ☼ İyi Uygulama – Emeğin Ödenmesi ☼ 1.Aktavis Grup Yapılan işi değerlendirme, enflasyon ve iş gücü/emek piyasası olmak üzere 3 faktör dikkate alınarak saat başına ödeme yapılır. Sonuca göre emeğin ödenmesi için prim sistemi ve ek teşvikler uygulanmaktadır. İş ücretinin değişebilen kısmı farklılık gösterir ve genellikle yıllık/1.5 iş ücretine varır. Kötü değerlendirme alınırsa, verilmez (iş yokluğunda da verilmez), iş performansı beklenilenin üzerindeyse, 3 iş ücreti kadar alınabilir. 2.Kumeriyo Med Sendikalarla görüşüldükten sonra İşveren, şirkette üretim primi sistemi hazırlamakta ve gerekirse yılda bir defa güncelleştirilmektedir. İşverenin sendikalara danışarak hazırladığı metotlara göre işçilerin bireysel performansı değerlendirilir. 3. ÇEZ Bılgariya Görevlere göre ücret düzeylerinin de belirlendiği görevlerin değerlendirilmesine ait yöntemler sistemi kabul edilmiştir. Sözleşmelere göre genel ücret giderlerinde taban ücretin payı %65’ten az değildir. Sosyal Gelişme ve Yardımlaşma Toplu İş Sözleşmesi taraflarının sosyal alanda etkin eylemleri ve işbirliği, iyi ekonomik sonuçlar ve işletmelerin personel/eleman sağlama ve gelişmesi için ön koşullardır. Geleneksel olarak çeşitlilik gösteren sözleşmeler şunları kapsamaktadır : • Araştırılan işletmelerde Toplu İş Sözleşmelerinin % 100’ünde iş yerinde yemek yeme ve hizmeti kolaylaştıran anlaşmalara varılmıştır; aralarında şunlar vardır: 1) sıfır veya çok düşük fiyat fazlasıyla çalışan fabrika dükkanları, market ve kantinler; 2) bedava yemek sağlama, gıdanın ucuzlaması, yemek kuponları verme (4-5 leva değerinde en yüksek miktarda Kumeriyo Med, İdeal Standart, Solvey Sodi, Vidima, Tseratitsit v.s.); 3) Belli sürelerle Kraft Foods, Kamenitsa, Nestle, Danon, Kodak şirketlerinin üretimi olan bedava ürünler verme; 4) personel tarafından sıcak ve dinçlik verici içecekler otomatlarını kullanılma; • Toplu İş Sözleşmelerinin % 100’ünde personelin sağlık hizmetleri hakkında da anlaşmalar mevcuttur, ayrıca çoğu yerlerde sağlık merkezlerinin işlenmesi sağlanmıştır. Şu hizmetler sunulmaktadır: а) süreli ve koruyucu tıp muayeneleri; b) iş tıbbı servislerinin hizmeti; c) diş tedavisi ve para yardımları; ç) bölgede ve ülkede sağlık kurumlarında özel tıp ve hastane bakımı giderlerini üstlenme; d) kronik hastalıkların ve dispanser hastalarının bedava ilaç tedavisi veya ilaçların kısmen ödenmesi; е) bedava sanatoryum ve kaplıca tedavisi veya bunların kısmen ödenmesi; ж) bedava veya kısmen ödenmiş rehabilitasyon ve düzelme; f) bu arada yurt dışında da olmak üzere tedavi sırasında para yardımı v.s..; • Toplu İş Sözleşmelerinin % 90’ında profesyonel ve şirket bayramları, Noel, Paskalya, 8 Mart dolayısıyla düzenlenen kutlamalar yer almıştır. Onlarla ilgili para yardımı da sağlanmaktadır. Bu gibi inisiyatifler sosyal iklimi ve işçiler arasındaki ilişkileri geliştirmektedir, işçilere şirkete karşı yakınlık ve özdeşlik duygusunu hissettirmektedir; 2 • Toplu İş Sözleşmelerinin % 71’inde çocuk doğumu, evlenme, emekli olma, bayram ve çocuk öğrenimi vesilesiyle bir defalık v.s. para yardımı verilmesi için anlaşmalar vardır; Toplu İş Sözleşmelerinin üçte ikisinde (% 66.6) personelin tatili ve dinlenmesi şartları konusunda anlaşmalara varılmıştır – para verme, dinlenme tesislerinden faydalanma v.s.; • Toplu İş Sözleşmelerinin % 61.9’unda iş yerinden ve iş yerine kadar ulaşım hizmetlerine ait masrafları üstlenmeyle ilgili anlaşmalar vardır; İşverenler isteyen işçi ve görevlilerine ek gönüllü emeklilik sigortasını yaptırıyorlar - mes. Solvey Sodi’de özel bir şema anlaşması yapılmıştır. Kadınlar için 42 yaşına, erkekler için 47 yaşına kadar her işçi veya görevliye işverenler ayda 42 leva prim, kadınlar için 42 üzerinde ve erkekler için 47 yaş üzerinde - aylık 50 leva prim ödemektedir. ☼İyi Uygulamalar – Sosyal Gelişme İçin Sözleşmeler ☼ 1. Sosyal ve günlük yaşam hizmetleri için daha çok para: EON’de – %15, işveren bunun üzerinde ek para sağlayabilir; 2. İşveren, sendikalarla beraber yemekhanede sunulan gıdaların miktarı, kalitesi, çeşitliliği ve fiyatlarının kontrolünü yapmaktadır – Kumeriyo med, İdeal Standart, Solvey Sodi, Balkanfarma Troyan v.s; işveren yemekhanenin kiraya verilmesi için seçme kriterleri ve şartlarını hazırlarken sendikaların görüşünü almaktadır: İdeal Standart; 3. Yardımlaşma sandıklarının işlemesi: Kumeriyo med, Kraft Foods, Vidima, Balkanfarma Troyan v.s.; 4. Konut satın alımı için yardımlar: EON; 5. Spor salonu, işletme müzesi, turistik derneğin etkin işlemesi : Karlsberg; 6.Spor bayramları ve turnuvalar düzenleme : Kodak, Kamenitsa, Balkanfarma Troyan, SKF v.s. Başka anlaşmalar: Holsim – Birleşik Ocaklar İhtiyacı olanlara bir defalık yardımlar veren “%1” Fonu kurulmuştur. Yardımlar, işveren ve sendikaların karşılıklı olarak katıldığı komisyon tarafından belirlenmektedir. • Agropolihim: Para toplamak için “Sosyal Fon” kurulmuştur. Fona bağışlanan paralar her işçi ve görevlinin imkanları ve isteğine göre olup alt veya üst sınırı yoktur. Her ayda birikmiş para meblağına işverenler aynı miktarda para yatırıyorlar. Toplanan para, genellikle tedavi ve ilaçlar için harcandığı gibi su baskınları, yangın hallerinde de kullanılabilir. • Kumeriyo med: 1. İşçilerle görevliler ve aileleri için Sağlık Yardımlaşma Fonu kurulmuştur. Yardımların verilmesi Yönetmeliğe göre ve karşılıklı olarak eşit sayıda işveren ve sendikaların temsilcilerinin katıldığı komisyonun kararı üzerine yapılmaktadır. İşveren, Fonu 15 000 levayla finanse etmeyi üstlenmiştir. 2. Her yıl Sendikaların fikrini aldıktan sonra İşveren şirket personelinin Karma Sağlık sigortası ve riskli “Hayat” sigortasını yaptırmaktadır. Sigortalar şu riskleri kapsamaktadır: а) devamlı ve geçici iş göremezlik, b) tıbbi muayene, tahlil ve ilaç giderleri, c) hastanede yatma ve ameliyat tedavisi giderleri, ç) hastane tedavisi devam etmesi halinde sanatoryum tedavisi giderleri, işçi veya görevlinin ölümü durumunda tazminatlar v.s. 3. Dişçi muayenehanesi, çalışanları ve 18 yaşına kadar çocuklarına da hizmet vermektedir. • 3 4. İşveren her yıl şirkette çalışanların 16 yaşına kadar çocukları için 2 devre halinde deniz kıyısında tatil yaz kampı düzenlemektedir. Tatil organizasyonu konularını sendikalara danışmaktadır . • Solvey Sodi: 1. İşveren sendikalara sigorta sözleşmelerini danışmakta ve onlara birer kopyasını vermektedir. 2. İşveren sendikalarla birlikte ek emeklilik sigortasına ait şemayı, ayrıca emeklilik şirketi/şirketlerini de seçmektedir.. 3. Sendikalar belli sürelerle sosyal edinimler için harcanan para hakkında bilgi almaktadır. • Vidima: İyi bir sağlık koruyucu programa sahiptir. 10 yıldan fazla bir süreden beri kadınların koruyucu kemik kofluğu (osteoporoz), mamoloji (meme) ve jinekoloji muayeneleri, erkeklerin ise koruyucu erbilim (androloji) muayeneleri yapılmaktadır. Muayeneler sonucunda sağlık sorunu tespit edilirse, işveren tedavi masraflarının % 75’ini üstüne almaktadır. • Kamenitsa: Her yıl “open day” denilen “açık kapılar günü” yapılmaktadır. O gün şirketin patronu işletmenin dışında işçilerinin aileleriyle bir araya gelir, işçilerle eşit haklara sahiptir ve özel olarak hazırlanmış çocuk programları ve benzer şenlikler vardır. Sosyal etkinlikler konusunda sözleşmelerde varılan iyi sonuçlar değerlendirilerek ülkemizde bazı global şirketlerin bu sürecin gelişmesini göz ardı ettiği unutulmamalıdır. Araştırmadan şu iki örneği verebiliriz: Nestle için İstirahat ve Dinlenme öncelikli değildir ve işletmenin dinlenme tesisleri satılmıştır. Kraft Foods’tan sosyal edinimler olmadığı konusunda şikayetler geliyor. Orada kültür sarayı, kütüphane, değişik hizmetler veren merkez yıkılmış, spor tesisleri ise kapatılmıştır. Ana şirkete yapılan danışma sonucunda bu politikalar orada mevcut olduğu ve çoğu hallerde sendikalarla sözleşme yapıldıktan sonra gerçekleştiği ortaya çıkmaktadır. . Hakkında sözleşme bulunan sosyal etkinliklerin nispi payı tablo şeklinde 3 No.lu Grafikte gösterilmiştir: 3 No.lu Grafik Sosyal Gelişme İçin Sözleşmeler (%) 100 100 90,4 100 90 71,4 80 66,6 61,9 70 60 50 40 30 20 10 0 Yemek • Prof. v.b. bayramlar Sağlık hizmeti. Para yardımı İstirahat Ulaşım Bol bol örneklerden şunlar göze çarpmaktadır: çocukların ve üniversite öğrencilerinin eğitimini destekleme, okullara yardım etme ve sübvansiyon verme politikaları; 4 • çocuk yuvaları, kreşler ve başka çocuk kurumları ve merkezlerinin kurulmasını veya hizmetlerini sağlamayla ilgili etkinlikleri destekleme. Avrupa Birliği talebi: 2002’de Barselona’da, 2010’a kadar 3 yaşından zorunlu okul yaşına kadar çocukların % 90’ı için ve 3 yaşı altında çocukların % 33’ü için bakım hizmetleri uygulanması ve bütün çocuklara kaliteli bakım ve eğitim sağlanması gerektiği anlaşılmıştır. • esnek istihdam biçimlerini özendirme ve çocuklu anneler veya çocuklara bakan ebeveyn için iş zamanını kullanma; Karşılaştırma: Başka AB üye ülkelerinde tam olmayan iş gününün nispi payı %18.4’ken, Bulgaristan’da %2.1’dir; AB ülkelerinde yaygın bir şekilde esnek mesai saatleri, uzaktan çalışma, internette çalışma v.s. uygulanmaktadır. • hamilelik, doğum ve küçük çocuk bakımı dolayısıyla uzun süren izinden sonra dönen işçi annelerin eğitimi ve entegrasyonu; • iş yerinde aile ve ev işleri hizmetlerini verme gibi iş yeri ortamında daha büyük konfor sağlayan, aile bütçesinden iş saati fonunun reel tasarrufuna yol açan ve ülkemizde değişen ekonomik şartların bazı olumsuz sonuçlarını yumuşatan sosyal alanda sözleşmeler. • emeklilik öncesi yaşta olan işçileri koruma, işletmede emekli olan eski işçi ve görevlilerin bakımı, işçi ve görevlilerin aile üyelerinin ağır ve özel hastalıklarını tedaviye para yardımında bulunma, bir aile üyesinin ihtiyacı için kan bağışı kampanyası yapma v.s. ☼ Toplu İş Sözleşmelerinde Anlaşmalar – İyi Uygulamalar ☼ 1.Vidima 1.Çocuk doğumunda anne 400 leva + bir buçuk yıl için 100 leva. Her ay annelik ücretine ek olarak işveren daha 100 leva prim vermektedir. Ayrıca Bulgaristan’da Bağımsız Sendikalar Konfederasyonu da her anneye 100 leva vermektedir. 2. Yeni evlilere de para yardımı sağlanmaktadır. İkisi de işletmede çalışırsa, işletmeye özgü 3’er asgari iş ücreti almaktadır. 3. Uzun çalışan işçiler kategorisi hizmet süresi 20 yıldan 40 yıla kadar işçileri içermektedir. Her yıl onlar için Yeni yıl töreni düzenlenir ve işletmenin ürünlerinden hediyeler sunulur. 4. Emekliye ayrılınca belli şartlarda ve hizmet süresine göre işçiler İşverenden 1000 leva almaktadır. Emekliliğe 2 yıl kalan kişi işten çıkarılamaz. 2. Solvey Sodi Sendikalar reşit olmayanlar, hamile kadın ve anneler, sınırlı iş görebilirliği olan kişilerin yoğun korumasına dair işverenin üstlendiği yükümlülüklerin yerine getirilmesine yardım etmektedir. 3. Kumeriyo İşveren, Toplu İş Sözleşmesi tarafı olan işçi çocuklarının yuva ücretlerini aşağıda gösterildiği gibi ödemektedir: - ikinci çocuk için – % 75 - üçüncü çocuk için – % 50 - dördüncü ve sonraki çocuk için – % 25 Okulun açılış gününde şirkette işçi ve görevli olan ve tek başına çocuklarına bakan anne ve babalar kısa 4 (dört) saatlik iş günü kullanmaktadır. 4. İdeal Standart Bılgariya İşçi veya görevli kadın (istisna olarak erkek, ebeveyn haklarını tek başına kullanan babaysa) hamilelik, doğum veya 2 yaşına kadar çocuk bakımı iznine son verirse, mevzuatın belirlediği süre doluncaya kadar ayda 150 leva yardım alacaktır. 5 ☼ İyi Uygulamalar – Sendika Çalışmaları Şartları İçin Anlaşmalar ☼ 1. Kumeriyo med 1. İşveren, yılda her sendika üyesine sendika çalışmaları (materyaller, gereçler, eğitimler, iş gezileri) için 60 leva para sağlamaktadır. 2. İşveren, Sendika Örgütünün sağladığı parayla farklı etkinliklere katılmak üzere bundan önce Sendika Başkanının (iş yerinde alt düzeyde yöneticilere danışarak) hazırladığı ve tarihinden 2 gün önce verilen listeye göre sendika üyelerini geziye gönderebilir 3. Sendika Yönetimi üyesinin işten çıkarmaya karşı koruma, süresinin dolmasından 9 ay sonraya kadar geçerlidir. 2. Solvey Sodi 1. İşverenin görüşünü aldıktan sonra bu sözleşmenin tarafı olan Sendikaların üyeleri olan işçi ve görevlileri, sendikacılar, kendi inisiyatifi veya sendika organlarının önerisi üzerine iş saatleri zamanında toplantı ve görüşmeler düzenleyebilir. 2. Sendikalar, İşverene iş zamanında sendika çalışmalarını yapma hakkı olan kadrolu olmayan seçilen sendikacıların isim listesini vermektedir.. 3. İşletmede sendika çalışmalarını yerine getirmek için sendikacıların üretimi engellememek şartıyla İş Güvenliği Talimatnamesine uyarak bütün iş yerlerine ulaşmaya hakları vardır. 3. İdeal Standart 1. Sendikalar işletme alanında çalışmalarını serbest yerine getirme hakları vardır. Onlar, sendika çalışmalarının üretim ödevlerini, üretim veya iş disiplinini engellemeyeceğini kabul etmektedir. . 2. Sendika yönetimi, isteği üzerine işverenin verdiği veya sendika çalışmaları sırasında ortaya çıkan ve şirket sırrı olarak tanımlanan bilgiyi yaygınlaştırmamak mecburiyetindedir. Bilgi, işverenin rızası olmadan yaygınlaştırılamaz. 6