FEN VE TEKNOLOJİ PROGRAMINDA YER ALAN BİLİM
Transkript
FEN VE TEKNOLOJİ PROGRAMINDA YER ALAN BİLİM
FEN VE TEKNOLOJİ PROGRAMINDA YER ALAN BİLİM İNSANLARININ YAŞAMLARI VE BULUŞLARI: İlköğretim Öğretmenleri Nasıl Değerlendiriyor? Yrd.Doç.Dr. Esma Buluş Kırıkkaya Kocaeli Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü Fen Bilgisi Öğretmenliği 2005 yılında da ülke çapında uygulanmaya başlayan İlköğretim programlarındaki önemli değişikliklerden biri de ünitelerde geçen konulara ilişkin bilim tarihinde önemli bir yere sahip bazı bilim insanlarının bilimsel buluşları ve yaşam öykülerine yer verilmesidir. Ancak geçen altı yıllık süre içinde ilköğretim programlarında yer alan bilim insanlarının yaşamı ve buluşlarına yönelik konu kazanımları ve ders kitaplarındaki etkinliklerden öğretmenlerin hangilerini gerçekleştirdiği, bilim insanlarına dair yapılan ders etkinliklerinin, öğrencilerin ilgi ve dikkatini çekip çekmediği konusundaki gözlemleri, konusu geçen bilim insanlarını tanıtmanın ya da bu konuda etkinlik yapmanın yararları, bilim insanlarının buluşları ve yaşam öykülerini bilmenin ve araştırmanın öğrencilerde fene karşı bir heves oluşturup oluşturmadığı konusundaki öğretmen görüşleri merak konusudur. Bu amaçla fen ve teknoloji programında yer alan bilim insanlarının yaşamı ve buluşlarına yönelik konu kazanımları ve ders kitaplarındaki etkinlikleri, sınıf ve fen öğretmenlerinin nasıl değerlendirdiği araştırılmıştır Araştırma genel tarama modeline göre desenlenmiştir. Araştırmanın verilerinin toplanmasında ve değerlendirilmesinde nitel veri toplama ve analiz yöntemlerinden yararlanılmıştır. Kocaeli ilinde ilköğretim okullarında görev yapan toplam 20 sınıf ve fen ve teknoloji öğretmeni ile yürütülen çalışmanın sonuçlarına göre her iki branştaki öğretmenlerin öğrencilerin bu konularla beraber derse ilgilerini arttığını fene karşı heves oluşturduğunu söylemesi konunun önemini ortaya koymak açısından dikkat çekicidir. Anahtar Kelimeler: Fen ve Teknoloji Programı, bilim insanları, sınıf öğretmenleri, fen ve teknoloji öğretmenleri 1.GİRİŞ Hodson ve Freeman (1983) çocuklara (12 yaş altı) sunulan çağdaş bilim insanı imajının onların davranışlarını oluşturmada ve ilerideki seçimlerini belirlemelerinde büyük önem taşıdığını belirtmektedir. Blatchford (1992) da çocukların gelecekteki kariyerlerine ilişkin kararı ortaokula girmeden verdiklerini belirtmektedir. Dolayısıyla ilköğretimde öğrencilerin bilime ve bilim insanına yönelik olumlu görüş geliştirmelerinin onların ileriki yaşamlarını da etkileyeceği söylenebilir. Bu nedenle ilköğretim programlarında bilim insanlarının yaşantıları ve buluşlarının yer almasının önemli olduğu söylenebilir. Ülkemizde ve dünyada bu konuda yapılan çalışmalar genellikle bilim tarihi teması üzerinden yürütülmektedir. Bunlardan İmamoğlu ve Çeken (2011) yaptıkları bir çalışmada ilköğretim düzeyindeki bir öğrencinin bilim tarihi ile ilgili derslerden, görsel ve yazılı basından, aile ve çevresinden, bilgiler edinebildiği, bununla birlikte Fen ve Teknoloji ile Sosyal Bilgiler derslerinin bilim tarihi ile ilgili bilgileri edinme bakımından ayrı bir öneme sahip olduğunu ifade etmektedirler. Laçin-Şimşek ve Şimşek (2009) tarafından gerçekleştirilen İlköğretim Fen ve Teknoloji Programında bilim tarihinin yeri ve önemini ortaya koymaya odaklı bir içerik analizi çalışmasında da, söz konusu dersin program ve ders kitaplarında, “bilim tarihine” yer verildiği görülmüştür. Wang and Marsh (2002)’de yaptıkları çalışmada, öğretmenlerin bir kısmının, bilim tarihinin ilköğretim öğrencileri için kullanılmaması gerektiğini düşündükleri, bir kısmının ise konulara bilim tarihinin dahil edilmesinin öğrenciler için pek çok faydasının olacağına, ancak, konulara dahil etmeyle ilgili zorluklar yaşanacağına inandıkları belirtilmektedir. Diğer bir araştırmada da, derslerde bilim tarihine yer verildiği takdirde, öğrencilerin bilimin doğasını anlamalarını geliştirdiği bildirilmektedir (Lin ve Cheng, 2002). Laçin-Şimşek (2011a), yaptığı bir çalışmada eğitim programlarında çoğunlukla, bilimin ürünlerine değinildiğini, bu ürünlere ulaşılmasında harcanan çabalar, yaşananlar, iddialar ve açıklamaların ihmal edildiği görüşünü savunmaktadır. Ancak 2004 yılında pilot şehirlerde, 2005 yılında da ülke çapında uygulanmaya başlayan İlköğretim programlarındaki önemli değişikliklerden biri de ünitelerde geçen konulara ilişkin bilim tarihinde önemli bir yere sahip bazı bilim insanlarının bilimsel buluşları ve yaşam öykülerine yer verilmesidir. Buna rağmen bilim insanlarının ve yaşamlarının ders kitaplarında yer alması konusunda, ender çalışmalara rastlanmaktadır. Konuyla en ilgili görünen Laçin-Şimşek (2011b)’in araştırması ise yalnızca “fen ve teknoloji dersi öğretim programı ve kitaplarında türk-islam bilginlerine yer verilme durumu” ile sınırlıdır. Bu nedenle, geçen altı yıllık süre içinde öğretmenlerin ilköğretim programlarında yer alan bilim insanlarının yaşamı ve buluşlarına yönelik konu kazanımları ve ders kitaplarındaki etkinliklerden hangilerini gerçekleştirdiği, bilim insanlarına dair yapılan ders etkinliklerinin, öğrencilerin ilgi ve dikkatini çekip çekmediği konusundaki gözlemleri, konusu geçen bilim insanlarını tanıtmanın ya da bu konuda etkinlik yapmanın yararları, bilim insanlarının buluşları ve yaşam öykülerini bilmenin ve araştırmanın öğrencilerde fene karşı bir heves oluşturup oluşturmadığı konusundaki öğretmen görüşlerini öğrenmek amacıyla aşağıdaki problem ve alt problem cümlelerine yanıt aranmıştır. Problem Cümlesi: Fen ve teknoloji derslerinde yer alan bilim insanlarının yaşamı ve buluşlarına yönelik konu kazanımları ve ders kitaplarındaki etkinlikleri, sınıf ve fen öğretmenleri nasıl değerlendirmektedir? Alt Problemler İlköğretim birinci ve ikinci kademede fen ve teknoloji derslerini yürüten öğretmenler; 1. Ünitelerde yer alan bilim insanı ve buluşlarının yer aldığı konularda hangi etkinlikleri gerçekleştirmiştir? 2. Bilim insanlarını konu alan ders etkinliklerinin, öğrencilerin ilgi ve dikkatini çekip çekmediği konusundaki gözlemleri nelerdir? 3. Konusu geçen bilim insanlarını tanıtmak ya da bu konuda etkinlik yapmanın yararları ile ilgili öğretmenlerin düşünceleri nelerdir? 4. Öğretmenlerin bilim insanlarının buluşları ve yaşam öykülerini bilmenin ve araştırmanın öğrencilerde fene karşı bir heves oluşturup oluşturmadığı konusundaki düşünceleri nelerdir? 2. YÖNTEM Araştırma genel tarama modeline göre desenlenmiştir. Araştırmanın veri toplama aracı ve verilerin değerlendirilmesinde nitel yöntemlerden yararlanılmıştır. Açık uçlu soruların sorulduğu anket, öğretmenlere e-posta yoluyla gönderilmiştir. Öğretmenlerden e-posta yoluyla gelen veriler, betimsel analiz tekniği ile çözümlenmiştir. 2.1 Çalışma Grubu Nitel araştırmalarda amaç, eldeki verilere dayanarak bir genelleme yapmak değil, çalışılan konuyu derinlemesine ve tüm olası ayrıntıları ile incelemektir. Bu araştırmada da aynı anlayıştan yola çıkarak bir genellemeye gitmek söz konusu olamayacağından evren tayinine gidilmemiştir. Araştırmanın yürütülmesi için belirlenen çalışma grubu, Kocaeli ilinde ilköğretim okullarında görev yapan sınıf ve fen ve teknoloji öğretmenlerinden oluşmaktadır. Araştırma grubunda 10 sınıf ve 10 fen ve teknoloji öğretmeni bulunmaktadır. Her okuldan bir fen bir de sınıf öğretmeni alınarak 10 okul çalışmaya dahil edilmiştir. Öğretmenlerle ilgili demografik bilgiler Tablo 1’de ayrıntılı verilmiştir. Tablo 1 incelendiğinde öğretmenlerin görev yaptığı okulların köy, ilçe ve merkezde olmak üzere maksimum çeşitlilik sağlanmaya çalışılmıştır. Ayrıca öğretmenlerin kıdemlerinin farklı düzeylerde olmasının görüşleri çeşitlendirebileceği düşünülmüştür. Tablo 1. Araştırma grubuna ait bilgiler. Öğretmenler F1 F2 F3 F4 F5 F6 F7 F8 F9 F10 S1 S2 S3 S4 S5 S6 S7 Branş Fen ve Teknoloji Fen ve Teknoloji Fen ve Teknoloji Fen ve Teknoloji Fen ve Teknoloji Fen ve Teknoloji Fen ve Teknoloji Fen ve Teknoloji Fen ve Teknoloji Fen ve Teknoloji Sınıf Öğretmeni Sınıf Öğretmeni Sınıf Öğretmeni Sınıf Öğretmeni Sınıf Öğretmeni Sınıf Öğretmeni Sınıf Öğretmeni Cinsiyet Kadın Kadın Erkek Er kek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Kadın Kadın Kadın Kadın Erkek Kadın Kıdem 2 2 8 25 19 17 3 3 7 6 6 6 6 4 12 20 24 Okulun Bulunduğu bölge Köy Köy Köy İlçe merkezi İlçe merkezi İlçe merkezi İlçe merkezi Köy İlçe merkezi Köy Köy İlçe merkezi İlçe merkezi İlçe merkezi İlçe merkezi İlçe merkezi İlçe merkezi A8 S9 S10 Sınıf Öğretmeni Sınıf Öğretmeni Sınıf Öğretmeni Kadın Kadın Erkek İlçe merkezi İlçe merkezi Köy 2 5 10 2.2 Veri toplama aracı ve veri toplama süreci Veri toplama için yapılacak görüşmelerde öğretmenlere yöneltilecek soruları belirlemeden önce 4., 5., 6., 7. ve 8. Sınıf İlköğretim Fen ve Teknoloji Programlarının tamamı taranarak hangi bilim insanlarının yaşamları veya buluşlarına, ne tür etkinliklerle yer verildiği gözden geçirilerek Tablo 2’de kısaca özetlenmiştir. Tablo 2. İlköğretim Fen ve Teknoloji Programında bilim insanlarının yaşamları ve buluşları Sınıflar 4.sınıf 6.sınıf 7.sınıf Üniteler 3. ünite: Kuvvet ve Hareket 4.ünite: Işık ve Ses 5.Ünite: Gezegenimiz dünya Bilim insanları Newton Yer alış biçimi/etkinlikler Kısa yaşam öyküsü Edison Yaşam Hikayesi 7.Ünite: Yaşamımızdaki Elektrik 1. Ünite: Canlılarda Üreme, Büyüme ve Gelişme 2. Ünite: Kuvvet ve Hareket 3.Ünite: Maddenin Tanecikli Yapısı Micheal Faraday Kütüphane ya da internetten ilgi çekici çalışmalarının araştırılması Yaşam öyküleri, Galileo’yu cezalandıran ve küçümseyen insanlara ne söylemek isterdiniz? Yaşamı 4.Ünite: Yaşamımızdaki Elektrik 6.Ünite: Madde ve Isı 8.Ünite: Yer kabuğu Nelerden Oluşur? 3..Ünite: Yaşamımızdaki Elektrik 4.Ünite: Maddenin Yapısı ve Özellikleri 7.Ünite: Güneş sistemi ve Ötesi 8.sınıf 3.ünite Atatürk, Uluğ Bey, Galileo Zacharias Janssen, Antonia Van Leeuvenhoek, Robert Hook Newton Buluşları John Dalton, Henry Becquerel Madam Curie,J.J. Thomson Ernest Rutherford,Niels Bohr George Simon Ohm Buluşları, Yaşam öykülerinden poster oluşturma Joseph Fourier Roy Chapman Andrews Doğa Bilimcisi Benjamin Franklin Alessandro Volta Andre Marie Ampere George Simon Ohm Dalton, Thomson, Rutherford, Bohr Ali Kuşçu Gökbilimci Hans Lippershey Teleskobu icat etti Galileo-Copernicus Kepleer Mendeleev Yaşamı Yaşamı, Buluşları Yaşamı Kısa yaşam öyküsü Buluşları Öğrencilerin Dalton, Thomson, Rutherford, Bohr ve Modern Atom Modelleri ile ilgili bir araştırma yaparak öğrendiklerini bir poster hâlinde sunmaları Yaşamı, Astronomide hangi çalışmaları yaptığı, İlk teleskopu yapan kişi olduğu vurgusu, Kısaca tarihçedeki yeri. Periyodik Tablo Yapalım Etkinliği, Öğretmenin, Mendeleev’in ilk periyodik tabloyu nasıl oluşturduğunu anlatarak grup ve periyot tanımını yapması. Araştırmada öğretmenlere sorulacak soruları belirlemek için örneklem dışındaki iki ilköğretim okulunda 3 sınıf, 2 fen ve teknoloji olmak üzere 5 öğretmenle yapılandırılmamış ön görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Yapılandırılmamış görüşme soruları, önceden belirlenmemiş ve standartlaştırılmamıştır; bunun yerine görüşmeye başlamak ve görüşmeyi sürdürmek için genel sorular kullanılır. Görüşme ilerledikçe özgül sorular ortaya çıkar ve bu soruların dile getirilmesi görüşmenin gidişatına bağlıdır. Yanıtlar için önceden kodlanmış kategoriler yoktur (Punch, 2005). Bu araştırmada yapılan ön görüşmelerin amacı araştırmanın sorularını oluştururken gerçekçi davranmak ve yanıtlarına ulaşılamayacak soruları öğretmenlere yöneltmemektir. Bu görüşmelerde, Tablo 2 kapsamında, öğretmenlerin bilim insanlarının yaşamları ve buluşlarına derslerde yer verip vermedikleri ve yer verilmesinin yararı ve gerekliliği tartışılarak bu konudaki olumlu ya da olumsuz görüşlerine ulaşılmaya çalışılmıştır. Özellikle sınıf öğretmenleriyle yapılan görüşmelerde bu konuların önemini kavradıkları oldukça gönüllü olarak etkinliklere yer verdikleri, yararına inandıkları ancak fen ve teknoloji branş öğretmenlerinin zaman sıkıntısı nedeniyle ikinci kademede tam olarak bu konuları işleyemedikleri görüşü belirginleşmiştir. Bazı sınıf öğretmenlerinin öğrencilerin bu konularla beraber derse ilgilerini arttığını söylemesi, bazı öğretmenlerin ise öğrencilerin sıkıldıklarını belirtmesi araştırmanın boyutlarını belirlemede yardımcı olmuştur. Fen hevesi oluşturma konusundaki problem cümlesinin bu araştırmada yer almasını sağlamıştır. Bu ön çalışmadan sonra veri toplama aracında yer alacak sorular netleştirilmiştir. Veri toplama aracı 4 açık uçlu soru içermektedir. Araştırma problemleri veri toplama aracında yer alan sorular dikkate alınarak oluşturulmuş, bulgular ise anketteki araştırma sorularına göre düzenlenmiştir. Veri toplama aracı verilmeden önce öğretmenlerle ayrı ayrı görüşülerek araştırmadan bahsedilmiştir. Çalışmaya katılmak isteyen 20 gönüllü öğretmene anket soruları yazılı olarak verilmiştir. Ayrıca internet aracılığıyla da mail adreslerine gönderilmiştir. Soruların bir hafta içinde yanıtlanarak mail ile gönderilmesi istenmiştir. 20 öğretmenden de verilen süre içinde geri dönüt alınmış ve veriler toplanmıştır. 2.3 Verilerin analizi ve güvenirliği Verilerin çözümlenmesi içerik analizi tekniği ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın sorularındaki temalar belli başlıklar altında toplanmış her tema altında kategoriler oluşturulmuştur. Her bir sorudaki 20 veriden elde edilen benzer görüşler, fen ve sınıf öğretmeni olarak kaydedilmiş farklı görüşlerden doğrudan alıntı yapılmıştır. Bulgular başlığı altında yer alan Tablo 3’te bu kategoriler ve altında yer alan verilerin frekansları yer almaktadır. Bu tablo oluşturulurken tüm yanıtlar, araştırma sorularının altında olduğu gibi yazılmıştır. Sonra her soru için bir tema belirlenmiş ve bu tema altında tekrar kategorileştirilmiştir. İki kez farklı zamanlarda gözden geçirilerek öğretmenlerin bahsettiği tüm farklı tema ya da kategorilerin analizde yer alması sağlanmıştır. 2.4 Varsayım ve sınırlamalar Bu çalışma, ilköğretim fen ve teknoloji dersinin kazanım ve etkinliklerinde yer alan bilim insanlarının yaşamları ve buluşları konusunda öğretmen görüşlerini belirlemeyi amaçlarken, çalışma grubundaki öğretmenlerin görüşleriyle sınırlandırılmıştır. Bu çalışmada elde edilen sonuçların tüm ilköğretim fen ve sınıf öğretmenleri tarafından paylaşıldığı söylenemez. Ayrıca, öğretmenlerin bilim insanlarının yaşamlarına ve buluşlarına yer verme konusundaki görüşlerine etki edebilecek faktörlericinsiyet-kıdem ve okulun bulunduğu yerleşim yeri gibi- analiz etmek bu kısıtlı çalışma grubu için mümkün olmamıştır. Dolayısıyla çalışma grubunun özelliklerinin yalnızca verilerin zenginleşmesinde anahtar olabileceği varsayılmıştır. 3. BULGULAR Bu araştırmada sınıf ve fen ve teknoloji öğretmenlerine, ünitelerde yar alan bilim insanlarının yaşantıları ve buluşları ile ilgili konularda yöneltilen sorulara verilen yanıtlar kategorize edilerek Tablo 3’e yerleştirilmiştir. Tablo 3. Araştırma sorularına fen ve sınıf öğretmenlerinin verdiği yanıtların kategorileri ve frekansları Araştırma soruları 1.ünitelerde yer alan bilim insanı ve buluşlarının yer aldığı konularda hangi aktiviteleri gerçekleştirdiniz? 2. Bilim insanlarına dair yapılan ders etkinlikleri, öğrencilerin ilgi ve dikkatini çekiyor mu? Bu konudaki gözlemlerinizi bizimle paylaşır mısınız?* 3. Konusu geçen bilim insanlarını tanıtmak ya da bu konuda etkinlik yapmanın yararlı olduğunu düşünüyor musunuz? Nasıl?* Temalar Etkinlikler Etkinliklerin İlgi çekiyor mu? Etkinlikler yararlı mı? Fen hevesi 4. Bilim insanlarının buluşları ve yaşam öykülerini bilmenin ve araştırmanın öğrencilerde fene karşı heves oluşturduğunu düşünüyor musunuz? Bu konudaki gözlemlerinizi bizimle paylaşır mısınız?* Eğer yanıtınız olumsuz ise fene karşı heves oluşturmanın yolları sizce neler ve nasıl olmalı? Fen hevesi oluşturma yolları Sınıf Öğrt 2 2 1 1 1 1 Fen Öğrt 1 2 2 1 - 3 4 3 1 2 1 1 - 1 1 2 1 1 1 2 1 - 1 10 10 10 7 20 17 Çekmiyor - 3 3 Toplam Yararlı Yararlı değil Toplam 10 10 10 10 9 1 10 20 19 1 20 Oluşturuyor Oluşturmuyor Toplam Yerli bilimcilerden bahsetme Bilimle uğraşanların özel yaşamları, zaafları, kişisel özelliklerinden bahsetme Öğrencinin kendini bilim insanlarıyla özdeşleşmelerini sağlayacak etkinlikler yapma Bilim insanlarının yaşadıkları zorluklardan bahsetme Bilim müzelerine geziler, laboratuvar ortamında yapılacak deneyler, görsel sunular Öğretmenin motive etmesi Süreye dikkat ederek sıkılmalarını önleme 10 10 2 7 3 10 - 17 3 20 2 1 1 2 - 3 3 1 1 2 2 - 2 1 - 1 1 2 1 Alt temalar Drama-Canlandırma Poster Araştırma ödevi ve Sunum Pano hazırlama Video izleme ve Resimler Araştırma ödevi + Sunum, Poster Performans + Proje Münazara Sunum + Pano + Sergi Etkinliklerin yarısını ya da daha fazlasını gerçekleştiremiyor Bilim çocuk dergisi + Drama Toplam İlgi çekiyor Toplam İlk olarak “Ünitelerde yer alan bilim insanı ve buluşlarının yer aldığı konularda hangi aktiviteleri gerçekleştirdiniz?” sorusuna yanıt aranmıştır. 10 sınıf öğretmeniyle yapılan görüşmelerde, öğretmenler öğrencilere araştırma ödevi verdiklerini, yaptıkları araştırmaları sınıfta panolara astıklarını bazen de sınıfa sunduklarını belirtmişlerdir. Benzer görüşlerden seçilerek tüm öğretmenlerin görüşleri yansıtılmaya çalışılmıştır. S1: Fen dersinde kısaca geçtiğimiz bu konuları ben serbest zaman etkinliklerinde bolca işledim. Her ay sınıfta başlarda zorunlu bir şekilde başlattığım sonradan ise sevilerek devam eden bir etkinliği sizlere anlatayım. Ben bilim çocuk dergisini 30 kişilik sınıfta her ay 6 kişiye aldırdım. Her grup bir gün dergiyi evlerine götürüyordu ve bu dergi tüm sınıfta ay boyunca dönüşümlü olarak kullanıldı. Serbest zaman etkinliklerinde ise dergiyi sınıfta okuyup bilim insanlarının hayatını işliyor, tartışıyor ve bazı uygulamalara girişiyorduk. Dergide simit ve peynirle bilim insanları öykülerini çok eğlenceli şekillerde işledik. Dramalarla onların kısa hayatlarını canlandırdık. Empati kurarak onların neler hissedip de bir şeyler bulma isteklerini anlamaya çalıştık. Onların hayata bakışlarını sorguladık ve siz olsaydınız neler yapardınız gibi etkinliklerle öğrencilerden ihtiyaç duyulan, hayatı kolaylaştıran bazı küçük buluşlar yapması için onları grupça ya da bireysel olarak etkinlik yapmaya yönlendirdim. Başlarda velilerin çok istemeden aldıkları bu dergi onların bile boş vakitlerde okuduğu, birçok bilgi öğrendiği bir dergi haline geldi. Artık düzenli olarak ve isteğe bağlı yaklaşık 20 kişi ile bu dergiyi takip ediyoruz. Yani sanki ben bilim, bilimsel çalışmalar ve bilim öykülerini başka bir ders gibi işliyorum. Açıkçası fen dersinde sadece müfredat yetiştirme derdindeyiz. Zaten bize verilen süre içinde bu etkinlikleri bu kadar ayrıntılı ve faydalı bir şekilde işlemem mümkün değil. Ayrıca sınıfıma “tarihe iz bırakanlar” kitap serisini aldım. Kitap okuma saatlerinde her öğrenci bir hikaye kitabı okuyor diğer aldığı kitap bilim insanlarının öyküsü oluyor. Ve öğrenilen bilgiler sınıfta paylaşılıyor. Özetle fen ve teknoloji dersindeki bu konuları Türkçe ve serbest zaman etkinliklerine de yayarak tamamlayabiliyorum. S2: Bilim insanı ve buluşları ile ilgili yıllık planda yer alan kişiler ile ilgili araştırma ödevi verdim. Araştırmaların sonucunu soru cevap olarak sınıfta işledik. Bilim adamı ile ilgili sunu sınıfa izlettim. İnternetten yaptığı buluşlar ile ilgili buluşların ilk halini gösterdim. Özellikle bilim insanları CD‟den öğrencilerle istedikleri bilim adamının hayatını okuduk. Orta çağ Avrupa döneminde bilim insanlarına karşı olan duygu ve düşünceleri öğrencilerime aktardım. S3: Buluşlarla ilgili video ve resimleri sınıfa getirdim. Öğrencilerimle birlikte izleyip inceledik. Ders kitabında yazan bilgileri okuduk. Farklı kaynaklardan konu ile ilgili, ilgilerini çekebilecek yazıları ve resimleri sınıfa getirip panoya astım. S4: Örneğin söyle bir aktivite yapmıştık. Öğrencilere bazı bilim insanlarının resimleri gösterilerek ön bilgileri ölçülür ve birini seçerek araştırmaları istenir. Araştırma yapan öğrenciler bilim adamının belirgin özelliklerini ve insanlığa katkılarını canlandırarak anlatırlar. Sonra öğrenciler sorular sorarken sunum yapan öğrenci araştırdığı bilim insanının karakterine bürünerek cevap verir. Bütün sunumlardan sonra ençok etkilendikleri bilim insanları için poster hazırlarlar ve bir bilim köşesi hazırlanır. S9: Bilim insanları ve buluşların yer aldığı konularda mutlaka kısada olsa bilim adamlarının yaşam öykülerini etkinliklerim arasına almaya çalıştım. Performans ve proje konularının arasına buluşlar ve bilim adamları konularını da ekledim ve grup görevi almaya yönlendirdim. Sınıfta vaktimizin yettiği kadar sunumlarımızı yaptık. Fen ve teknoloji öğretmenleri ile yapılan görüşmelerde ise araştırma ödevi verdikleri, sunum yaptırdıkları, sergi, poster çalışması, münazara gibi yöntemlerle konuyu ele aldıkları, bilim insanlarının yaşamlarından küçük kesitler canlandırdıkları belirtilmektedir. Yalnızca iki öğretmenin fazla zaman ayıramamaktan ve olanaksızlıklardan şikayet ettiği belirlenmiştir. F2: Genelde bilim insanlarını okutuyorum yada öğrencilere araştırma ödevi verip, sınıfta ders öncesi bir kaçını okutup, araştırmaları panoya asıyorum.. Bir kaç kez bilim insanlarını rol alma yöntemi ile çocuklara dağıttım. Ama genele bakacak olursak yarısından fazlasını gerçekleştiremiyorum. F3: Dalton, Thomson, Rutherford, Bohr. Öğrenciler Dalton, Thomson, Rutherford, Bohr ve Modern Atom Modelleri ile ilgili bir araştırma yaparak öğrendiklerini bir poster hâlinde sundular. F4: Bilim adamlarının hayatları hakkında, yapmış oldukları buluşların günümüzde kullanıldığı yerler hakkında bir araştırma. bu buluşlar olmasaydı şuanda nasıl bir yaşam olabileceği hakkında bir münazara. F5: 7. Sınıflarda Atom Modelinin Serüveni konusunda atom fikrini gelişiminde katkısı olan bilim adamlarının araştırılmasını ve çalışmalarının sunumu istedim. Ders kitabında verilenden yola çıkarak yapılan araştırmalar, sınıfta canlandırma ile sunumu yapılması oldukça ilgi çekiyor. Evde canlandırma yapıp video çekip getirip sınıfta sunumunu yapan gruplar oldu. 8. ve 6. sınıflarda da benzer çalışmalar oluyor. Bu çalışmanın ardından konu ile ilgili bilim insanlarının resimlerinin ve çalışmalarının olduğu bir değerlendirme kağıdının uygulamak pekiştirici oluyor. Bunun yanı sıra hazırlanan çalışma kartonları panoda sunuluyor. Ayrıca atom modellerini yaptırıp yıl sonu sergisinde sunumunu yaptırıyoruz. F8: Yerleşim yeri uzak olduğundan büyük bir okul olmamıza rağmen olanaklarımız çok kötü. Yeterli materyalimiz olmadığından etkinliklerin çok azını gerçekleştirebildim. Öğretmenlere, ikinci olarak, “Bilim insanlarına dair yapılan ders etkinlikleri, öğrencilerin ilgi ve dikkatini çekiyor mu? Bu konudaki gözlemlerinizi bizimle paylaşır mısınız?” sorusu yöneltilmiştir. Verilen yanıtlara göre, sınıf öğretmenlerinin tamamının (f=10), yapılan sınıf etkinliklerinin öğrencilerin ilgisini çekmeyi başardığı görüşünde olduğu tespit edilmiştir. S1: Fen dersinde değil de serbest etkinlik dersinin içinde eğlenceli hale gelince dikkatlerini çekiyor. Öğrenciler o kadar etkileniyorlar ki eve gider gitmez bir karton bulup bir şeyler yapmaya çalışıyorlarmış. Mesela Hazerfen Ahmet Çelebi‟nin hikaye kitabını okuduktan sonra sineklere böceklere ve hayvanlara bakış açıları değişti. Artık her hayvana bakıp ben onun yapısından neler keşfedebilirim gözüyle bakıyorlar. Daha çok gözlem yapıyorlar. Sayılara bakıp örüntüler yakalamaya çalışıyorlar. Bir öğrencim hayata boş bakmayacağım diye sınıftaki pencere sayısını, okulda kaç merdiven var, arkadaşım bugün ne giymiş takıntılarına girmiş ve arkadaşlarına da gözlerini kapattırıp bazı dikkat ölçen sorular soruyordu. Ben öğrencilerimin bakış açılarını değiştirirken bilim insanları öykülerinden çok faydalandım. Ve şimdi hayata merakla bakan, keşfetme arzusu dolu birçok öğrenci yetiştirdim. S2: Öğrencilerin dikkatini çekiyor. Edison‟un ampulü buluşu kaç denemeden sora bu sonuca ulaştığı öğrencilerin çok dikkatini çekmişti. Veya Galileo‟ya din adamlarının yaptığı baskılar. Öğrencilerin dikkatini çekmiştir. Özellikle öğrencilerin tek tek bunu kim bulmuş? Bunu kim yapmış? Bu ne zaman bulunmuş? Nasıl bulmuş? Zora sokan soruları da öğrencilerin meraklı olduğunu göstermiştir. Özellikle uzay ile ilgili yapılan çalışmalar. S4: Günümüz çocukları bilimle içli dışlı olmaktan çok hoşlanıyor. Bilim adamlarının üstünlüklerini fark ederek hayranlık besledikleri hatta ben “Ben büyüdüğümde bilim adamı olacağım” diyen öğrenciler oluyor. Hatta bazen kazandıkları bilgiler bizim bilgilerimizi dahi aşıyor ve onlar da bize bir şeyler öğretiyor. S9: Evet düşünüyorum. Bilim insanına ve buluşlara dair yapılan ders etkinlikleri sayesinde öğrenciler bu insanları kendilerine daha yakın hissediyorlar. Yaşam öykülerini öğrendiklerinde onların da bir zamanlar çocuk olduklarını hatta kendilerinden çokta farklı olmadıklarını çalışma ve emek vererek neler yaptıklarını öğrendiklerinde ilgileri ve başarıya olan inançları artıyor. Kendilerini düşünmeye ve yeni fikirler bulmaya, bir şeyler keşfetmeye yönlendiriyorlar. Fen ve teknoloji öğretmenlerinin 3’ü ilgilerini çekmediğini belirtirken, 7 öğretmen etkinliklerin öğrencilerin ilgisini oldukça çektiği görüşündedir. F1: Benim gözlemlediğim kadarıyla en çok 6.sınıflar etkinlikleri yapmaktan hoşlanıyor. Özellikle 8.sınıflar belki zaman kaybı olarak gördükleri için etkinlikleri yapmaktan hoşlanmıyor. F2: Genelde fazla çekmiyor. Bir kaç ilgili öğrencim dışında etkinliklere katılan çok az. Genelde not almak için etkinliklere katılım oluyor. Ödev gibi düşünülüyor. F3. Öğrencilerin hepsinin olmasa da bir bölümünün ilgisini çektiğini gözlemliyorum. Özellikle günlük hayatta kullandıkları buluşların kimler tarafından nasıl bulunduğunu öğrenmeleri daha da hoşlarına gidiyor. F4: Yapmış olduğum etkinlikler içinde en ilgi çekeniydi. F5: Sınıfta yapılan canlandırma, yapılan videoyu izlemek çok ilgi çekiyor. Kim hangi bilim insanını canlandırdı ise onun adıyla anılıyor epeyce bir süre. Bundan 4-5 yıl önce stajyer öğrencilerimizin sunum için hazırladığı „bilim insanları ile röportaj‟ videosu oldukça ilgi çeker ve her sene kullanırım. Bunu izleyince kendileri de benzer video çalışmaları yaparlar. F6: Tekdüze verilen örnekler çabuk unutuluyor. Ancak bilim insanlarının hayat hikayelerinden can alıcı örnekler dikkat ve ilgiyi arttırıyor.(Newton elma olayı, Arşimed hamam hikayesi gibi) F7: Bilim adamlarının soyadlarının konu ile ilgili olan olay veya birimlerle bağlantılı olması dikkatlerini çekiyor ve onları güdülüyordu…merak uyandırıyordu.. bana gerek bile kalmıyor onlar meraklarından araştırıyorlardı.. Eğlenceli olduğu için performans görevleri listesinde en çok tercih edilen ve istenilen ve öğrencilerin de özgüvenli bi şekilde “yapabilirim” dediği tek görev oldu. F8: Dikkatlerini çekmelerine rağmen kendileri hiçbir deneme yapamadıklarından herhangi bir kalıcılık olmuyor. Çoğu öğrenci ilgilenmiyor. Konusu geçen bilim insanlarını tanıtmak ya da bu konuda etkinlik yapmanın yararlı olduğunu düşünüyor musunuz? Nasıl? Sorusuna sınıf öğretmenlerinin tamamı (f=10) “çok yararlı” olduğunu düşündüklerini belirterek düşüncelerini aşağıdaki gibi belirtmişlerdir. S1: Bu konuları doğru ve faydalı bir şekilde işleyen her öğretmen karşısında hayatını keşfetmeye çalışan, meraklı ve üretken beyinler yetiştireceğinden eminim. S2: Evet, yararlı buluyorum. Edison un hiç yılmadan çalışmasını, bıkmamasını, hüsrana uğrasa bile amaca ulaşmadaki azmini öğrencilerime ders konusunda örnek gösterdim. İnsanlık tarihi içinde bilim insanları olmasa idi acaba bu olur muydu? Sorusu ile öğrencilere bilimin önemini kavrattım. Ders anlatımında yer veremediğim bilim insanları içinde performans ödevi vererek öğrenmelerini sağlamaya çalıştım. Az da olsa birkaç öğrencim ben bunun böyle bulunduğunu veya bunu kim bulduğunu merak ediyordum. Dediklerine şahit oldum. S3: Yararlı ancak öğretmenler tarafından bilim insanlarını tanıtmak onların yıl yıl ne yaptığını anlatmak olarak algılandığı için sıkıcı, maalesef kitaplar bu yönde içeriklerle dolu. Bu çocukların ilgisini çekmekten çok onları sıkıyor. Bilim adamlarıyla ilgili anekdotlar, ilgi çekici anılar bence hem tanınmalarında hem de anlaşılmalarında daha etkili. S4: Bilim adamlarını tanıtmak onlar için bir nevi soyutlama sayılabilir; ayrıca her şeyin kendiliğinden olmadığını bir birey tarafından neler icat edilebileceği ya da yenilikler yapılacağını görmeleri gerçekçi bir bakış açısı geliştiriyor. Bunun yanında onlara iyi modeller sunmak ve özendirmek açısından da faydalı buluyorum. S5: “Ancak bizden kaynaklanan sorunlar yüzünden bazen sorun yaşanıyor.” S6: “Belli alanlarda buluşlara ve bilim insanlarına yer verilmiş. Genişletilmeli” S7: “Türk bilimcilerine çok az yer verilmiş. Onlardan daha çok bahsedilmesi gerektiğini düşünüyorum. Çünkü yabancı bilim insanlarını gördükçe ulaşılmaz olduğu düşüncesi artıyor. Türklerden kitaplara geçecek kadar önemli buluşu olan yok diye düşünmeye başlıyor. Ve etrafında böyle insanlar olamadığından dolayı zor bir şey olduğunu ve kendisinin de olamayacağını düşünüyor.” S9: Evet düşünüyorum. Bu sene eğlenerek ve işlerken zamanın nasıl geçtiğini anlamadığımız fen ve teknoloji dersleri işledik ama zaman yeterli değildi. bu kadar yoğun konulara kısa süre ayrılması, hatta ders saatinin azaltılması, kısa zamanda temaları bitirme telaşı hem öğretmen olarak beni hem de öğrencilerin motivasyonunu olumsuz yönde etkilediğini düşünüyorum. S10: Yararlı olduğunu düşünüyorum. Çocukların içinden bu adamları örnek alan çocuklar olabilir. Bilim adamlarının çalışmaları ve azmi her çocukta olmasa bile bazı çocuklarda teşvik edici, cesaretlendirici rol oynayabilir. Bazı çocuklarımız dalga geçilir veya „başaramam‟ endişesiyle fikirlerini açıkça ortaya koyamıyor. Bu örnek yaşamlar sayesinde belki fikirlerini korkmadan söyleyebilirler. Fen ve teknoloji öğretmenlerinin ise büyük bir kısmı (f=9) “çok yararlı” olduğunu düşündüklerini, 1’i ise yararlı olmadığını düşündüğünü aşağıdaki gibi ifade etmişlerdir. F1: Evet kesinlikle yararlı olduğunu düşünüyorum. Adam Fawer‟in Empati adlı romanını okudunuz mu bilmiyorum ama orada fen bilgisi öğretmeni çocuklara alternatif akımı anlatmadan önce Tesla‟nın ve Edison‟un hayatlarından, çekişmelerinden bahsederek çocukların dikkatini çekiyordu. Benim de çok hoşuma gitmişti okurken. Ben de yapabilir miyim diye düşündüm ve 6.sınıflarda benzer bir giriş yapmıştım çocuklar çok sevdi ve dikkatle dinledi. Etkinlik yapmak ne kadar etkili olur bilmiyorum ama ben deneyen bir insan olarak bilim insanlarının yaşam öykülerinden bahsetmenin yararlı olduğunu düşünüyorum. F2: Çocuklar bilim insanlarını tanımalı ama kitaplarda ki etkinlikler bu konuda çok başarılı değil gibi. İlgi çekmiyor ve bizim bilim insanlarına ayıracak zamanımız olmuyor. F3: Yararlı olduğunu düşünüyorum. Öğrencilerin ufuklarını genişletmede etkili olduğunu gözlemliyorum. Okuyarak ya da dinleyerek öğrencilerin öğrenmeye çalışması yeterli olmamakta. Etkinlik ve görsellik ile ilginin daha da arttığının farkındayım. F4: Bir bina yapıldığında ya da güzel bir eser meydana geldiğinde herkesin aklına ilk gelen soru, kim yaptı acabadır. Bu yüzden buluşları gerçekleştirenin ve bu buluşu hangi şartlarda gerçekleştirdiğini bilmek öğrenciyi derse karşı daha ilgili kılıyor. F5: Bence bu etkinlikler faydalı, ama kitaptan okumak, ya da sadece araştırma yapmak değil de, bilim insanlarını tanıtan etkinlikler daha hareketli olursa daha kalıcı olduğunu düşünüyorum. Elementlerin sınıflandırılmasının tarihsel gelişimi (8.sınıf) konusu bence kitapta oldukça az ve öz değinilmiş, sadece fikir vermeye yönelik. Ancak öğrencilerin bu konuyu sıkıcı bulduklarını gözlemliyorum. F6: Tüm bilim insanlarını öğretmek mümkün olmayabilir. Ancak bilim tarihinde mihenk taşı olan, bazı olayların adlarıyla anıldığı bilim insanlarının tanıtılması gerektiğine inanıyorum. Tanıtma kartları, sınıf içi köşeler bu konuda etkili olabilir. F7: Kesinlikle düşünüyorum.. çünkü önce merak ediyorlar kafaları karışıyor.. Sonra çaba gösterip araştırıyorlar istedikleri için. Sonra bulup sınıfta paylaşıyorlar. Konu ile de ilişkilendiriyoruz hep birlikte. Zaten bilişsel anlamda zaten üst basamaklara erişmiş oluyor o kişiyi ve yaptığı çalışmayı kolay kolay unutmuyor. Benim için de önemli olan bu. Bilim insanlarının buluşları ve yaşam öykülerini bilmenin ve araştırmanın öğrencilerde fene karşı heves oluşturduğunu düşünüyor musunuz? Bu konudaki gözlemlerinizi bizimle paylaşır mısınız? Eğer yanıtınız olumsuz ise fene karşı heves oluşturmanın yolları sizce neler ve nasıl olmalı? Sorusuna sınıf öğretmenlerinin tamamı (f=10) fen hevesi oluşturduğu yönünde yanıtlar vermişlerdir. S2: Evet buluyorum. Öğrencilerim günlük hayatta kullanılan nesneleri kimin en önemlisi nasıl bulduğunu öğrenmeyi merak etmesi bu derse olan ilgiyi arttırdı. Bilim insanından çok onun nesneyi nasıl bulduğu, nasıl çalıştırdığı merakıyla dolaylı yoldan fenle ilgili terimleri kavramış oldular. Derse ilgi çekme açısından ise mesela eskiden insanların işte dünya bir öküzün boynuzları üzerinde durduğuna inandıklarını söylediğimde çok gülmüş ve saçma bulmuşlardı. S3: Evet düşünüyorum ama sadece bu yeterli değil. Bilim müzelerine geziler, laboratuvar ortamında yapılacak deneyler, görsel konu anlatımları, çocukların bazı şeyleri öğretmen yaparken seyretmek yerine kendilerinin yapması sanırım daha faydalı olacaktır.Ama bunların bir çoğu bizim ülkemizdeki devlet okullarında maalesef mümkün değil.Çünkü bir çok şeyi devlet yardımıyla değil bireysel çabalarımızla yapıyoruz. S4: Kesinlikle bir heves oluşturuyor. Buluşları fark etmeleri onları daha çok araştırma yapmaya hatta minik buluşlar yapmaya yönlendiriyor. Biraz farklı açıdan bakarsak bazı bilim insanlarının çocukluğunda; tembel, sağır, yaramaz çocuk v.b. sıfatlar taşıdıklarını fark eden (özellikle sınıf ortalamasının altında kalan) öğrenciler cesaret bulabiliyor. Öğrenciler fenin hayatımızda nasıl yer aldığını fark ederlerse sürekli çıkarım, merak ve araştırma haline girebiliyorlar; hele hele öğretmeninin ilgilendiğini fark ederse… sık sık yeni bilgiler edinerek benimle paylaşım yapan öğrencilerim oldu ve onlara çok teşekkür ettim: “Bana yeni bilgiler öğrettiğin için teşekkür ederim” gibi sözlerim davranışlarının sürekliliğini sağladı. S5: “Çocuklarla beraber bilim insanlarının yaşantılarını araştırıyor birlikte öğreniyoruz. Onları çok hevesli buluyorum bilime ve fen derslerine karşı” S10: “Biz yapamayız, bilim insanları ulaşılmaz kişiler şeklinde ön yargı oluşturduğumuzu düşünüyorum bunu yıkmak için yerli bilimcilere daha sık yer verilmeli. Fen ve teknoloji öğretmenlerinin ise 7’sinin fene yönelik heves oluşturduğu yönünde görüş bildirdiği, 3’ünün ise fen hevesi oluşturmadığını yönünde görüş bildirdiği tespit edilmiştir. F1. Bilim insanlarının yaşam öykülerini bilmenin fene karşı heves oluşturduğunu düşünüyorum. Kitaplarda sadece bilim insanlarının buluşlarından bahsediyor, bunlar çok fazla heveslendirici olmuyor, genelde öğrencilerden şöyle tepkiler geliyor: “Biz bunları nasıl ezberleyeceğiz?”. Fene karşı heves, elverişli konularda bilim insanlarının hayat öykülerini anlatmak ya da araştırmak ile veya bazı konuların girişinde o konu ile ilgili öğretmenin değişik bir olay anlatarak dikkat çekmesi ile sağlanabilir. F2: Kesinlikle evet. 7. sınıflarda atom ile ilgili bilim insanlarını çocuklar arasında paylaştırdım ve herkes sunum yaptı. Kendini o bilim insanı olarak diğer arkadaşlarına tanıttı, yaptıklarını anlattı. bilim insanı olan öğrencilerim artık daha fazla derse katılıyor. Bu benim eserim adlı proje yarışmasına katılan öğrencilerim bu etkinliğe katılan öğrencilerimden olması da buna güzel örnek olabilir. F3: Öğrencilerin bilim insanlarının buluşları ve yaşam öykülerini bilmeleri, onların aslında kendilerine olan güvenini arttırmakta. Bilim insanlarına bakış açılarını değiştirerek, kendilerinin de ileride bilim insanı olabileceğini düşünmelerini sağladığını gözlemledim. Etkinlikler çocukların kendilerini bilim insanı gibi görmesini sağlayabilmeli… F5: Bilim insanlarının yaşam öyküleri ve buluşları kesinlikle fen dersine hevesi artırdığını düşünüyorum. Geçen yıl „ bu benim eserim‟ için proje hazırlayan öğrencim modelini oturtana kadar on kez tekrarlamış ve yorulunca bana „öğretmenim bilim adamı olmak çok zormuş şimdi daha iyi anladım‟ diye dertlenmişti. F6: Bence kesinlikle etkili. Hatta eşleştirme akılda tutmayı kolaylaştırıyor. Çünkü bazen öğrenci konuyu sadece bilim insanının hayatından bir enstanteneden yola çıkarak hatırlıyor. (Sıvılarda kaldırma kuvveti Arşimed‟in Eureka‟sı) veya (Yerçekimi kuvveti Newton‟un başına düşen elma ) gibi. F9: Bilim insanının bir hedefe ulaşana kadar yıllarca süren çalışma azimleri; Mendel‟in yıllarca süren bezelye deneyleri, Darwin‟in yıllarca dünyayı dolaşarak bilimsel görüşünü ispat etme için örneklem bulma çabası, Galileo‟nun tüm çevresel baskılara karşı bilimsel görüşünü savunması öğrencilere güzel örnek teşkil etmektedir. F7: Bazen “niye bulmuşlar ki?” diye sitem ettiklerini duyuyorum.. ama onlara sunuş şeklimizin çok önemli olduğuna inanıyorum ben.. Yaşamları ve buluşları onlara hitap edecek şekilde hikayeleştirilirse öğrencileri kendime bağlıyorum. Bu tür çalışmalarda mümkün olduğunca araştırmaların evde, paylaşımların ise sınıfta olmasına ve bunun da belirli bir süresinin olmasına dikkat edilmeli ve süre aşılmadan yani canları sıkılmadan her şey bitmiş olsun. F8: Hayır. Daha çok internetten bulup çıktı alıyorlar. Sonuç ve Tartışma Araştırmada elde edilen sonuçlar şöyle sıralanabilir: 1. Gerek fen gerek sınıf öğretmenlerinin etkinliklerin hepsini olmasa da çoğunu yapmak için çaba gösterdikleri ve farklı teknikler kullandıkları belirlenmiştir. Kullandıkları tekniklerin ise çoğunlukla poster, drama ve araştırma ödevi-sunum olduğu tespit edilmiştir. 2. Sınıf öğretmenlerinin tamamı fen öğretmenlerinin ise büyük çoğunluğu ünitelerin bilim insanlarıyla ilgili kısımlarında yapılan etkinliklerin öğrencilerin ilgisini çektiği görüşünde oldukları belirlenmiştir. 3. Sınıf öğretmenlerinin tamamının ve fen öğretmenlerinin büyük çoğunluğunun bilim insanlarını tanıtma ve bu konuda etkinlik yapmanın yararlı olduğu görüşünde olduğu tespit edilmiştir. Araştırmanın ikinci ve üçüncü sonucu birbirini 4. Sınıf öğretmenlerinin tamamı ve fen öğretmenlerin büyük çoğunluğunun bilim insanlarının buluşları ve yaşam öykülerini bilmenin ve araştırmanın öğrencilerde fene karşı heves oluşturduğu görüşünde olmaları sevindiricidir. Araştırmada elde edilen bu sonuç doğrultusunda ilköğretim öğrencilerinin fene yönelik heveslerini geliştirmede bilim insanı hikayeleri ile ilgili etkinliklerin uygulamadaki etkililiğinin artırılmasının faydalı olacağı düşünülebilir. Öğretmenlerin, öğrencilerin fen heveslerini oluşturmak için yaptıkları önerilerin de bu doğrultuda olduğu görülmektedir. Fene yönelik olumlu tutum geliştirmede önemli bir boyut olan fene yönelik merakın, bilim insanlarına yönelik etkinlikler ile geliştirilebiliyor olması da bu konuya daha çok önem verilmesi gerektiğinin dikkate değer bir göstergesidir. Tatar ve Kuru (2009) da yaptıkları çalışmada, öğretmenlerin fen derslerinde öğrencileri meraklandıracak ve ilgilerini çekecek etkinlikler yapmalarının onların yeni bilgiler öğrenme isteklerini artıracağını, merakları arttıkça sorular soracak ve araştırmalar yapmayı isteyeceklerini vurgulamaktadırlar. Bu araştırmadan sonra, eğitimin en önemli bileşeni olan öğrencilerin bilim insanlarıyla ilgili ders etkinlikleri konusunda görüşlerinin araştırılması gerçekleştirilerek, bu alandaki az sayıda çalışmaya katkıda bulunulması hedeflenmektedir. Bu tür çalışmaları tamamlayacak en büyük katkı ise öğretmen ve öğrencilere bu konularda verilecek ilgi çekici etkinliklerin yanı sıra yeni materyallerin geliştirilmesi olabilir. KAYNAKLAR İmamoğlu, H. V. ve Çeken, R. (2011). İlköğretim sosyal bilgiler dersinin bilim tarihi açısından fen ve teknoloji dersi ile ilişkilendirilmesi üzerine disiplinler arası bir bakış. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2(3). Laçin-Şimşek, C. ve Şimşek, A. (2010). Türkiye’de bilim tarihi öğretimi ve sosyal bilgiler öğretmen adaylarının yeterlilikleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7 (2), 169-198. Kibar Kavak (2008). Öğrencilerin bilime ve bilim insanına yönelik tutumlarını ve imajlarını etkileyen faktörler. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Laçin-Şimşek, C. (2011a) Science and technology teachers’ situation of integrating history of science into their lessons. International Online Journal of Educational Sciences, 3(2), 707-742 Laçin-Şimşek, C. (2011b) Fen ve teknoloji dersi öğretim programı ve kitaplarında türk-islam bilginlerine yer verilme durumu. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 8(4), 154-168 Lin, H. And Cheng, C-C. (2002). Promoting preservice chemistry teachers’ understanding about the nature of science through history. Journal of Research in Science Teaching, 39(9), 773–792. Punch, K. F. (2005). Sosyal araştırmalara giriş. nicel ve nitel yaklaşımlar. (Çeviri: Zeliha Etöz). Ankara: Siyasal Kitapevi Yayınları. Tatar, N. Ve Kuru, M. (2009). Açıklamalı Yöntemlere Karşı Araştırmaya Dayalı Öğrenme Yaklaşımı: İlköğretim Öğrencilerinin Fen Bilgisi Dersine Yönelik Tutumlarına Etkileri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (1) 25. 142-152. Wang, H. A., & Marsh, D. D. (2002). Science instruction with a humanistic twist: teachers’ perception and practice in using the history of science in their classrooms. Science & Education, 11, 169– 189.