ROMANYA RAPORU

ROMANYA
İstatistikler:
Nüfus
Başkent
GSMH ($, piyasa fiyatları) (milyon USD)
Kişi Başına GSMH (MG)($)
Enflasyon Oranı
Sabit Sermaye Yatırımları (Mahalli Para)
Sabit Yabancı Sermaye Yatırımları (milyon USD)
İnşaat Sektör Büyüklüğü (milyar USD)
İnşaat Sektörünün GSMH’e Oranı
: 21.431.298 (2011)
: Bükreş
: 187.921 (2011)
: 8.768 (2011)
: 3,14 (2011)
: 64.529 (2011)
: 2.641 (2011)
: 25.8 (2010)
: %16.3 (2010)
Genel Bilgiler: Romanya’nın 2008 sonbaharında başlayan krizden çıkışına dair belirtiler 2011
senesinde kaydedilen GSYİH artışı ile belirgin hale gelmiştir. 2011’de GSYİH büyümesinin ana
nedenleri tarım ve inşaat sektörlerinde meydana gelen artışlardır.
Ülkede enerji, sağlık, altyapı, çevre yapıları, tarımsal üretim, gıda sanayi ve ambalajlama
sanayiinde büyük oranda yatırım gereği bulunmaktadır. Hâlihazırda dikkat çeken yabancı yatırım
planları özellikle otomotiv sanayiindedir: Continental, Draxlmeier, Cooper Standard, IAC,
Kirchoff, Johnsons Control, Röchling, Sumimoto, Takata ve Pirelli. Otomotiv ve parçaları imal
eden sektörde (NACE 29) 2010’da Romanya’da gerçekleşmiş cironun % 93,67’si yabancı
sermaye yatırımına sahip firmalar tarafından yapılmıştır. Bankacılıktaki toplam kredi hacminin %
80,45’i yine yabancı bankalara aittir.
Romanya’nın Müteahhitlik Sektörüne İlişkin Bilgiler: Sektör Romanya GSYİH içinde (2011)
yaklaşık olarak % 10 paya sahiptir. Ülkede 1,468 Milyar EUR toplam ciroya sahip ilk 42 firma
içinde yabancıların cirosu 554,5 Milyon EUR tutarındadır. Ülkenin en büyük inşaat firmalarına ait
sıralamalar içinde yabancı firmalar ağırlık teşkil etmektedir. İnşaat sektöründe faaliyet gösteren
yabancı sermayeli firmalar arasında Avusturya, Almanya, İtalya ve Fransa firmaları ağırlıklıdır.
DEVAMI
Yol, su yapıları, köprü tünel vb. büyük inşaatların yer aldığı altyapı sektöründe 2010’da 228 Milyon
EUR ciroya sahip HIDROCONSTRUCTIA SA firması toplam satışların % 4,84’ünü
oluşturmaktadır. Bunu 154 Milyon EUR ciro ile Societatea Comerciala Filiala de Intretinere si
Servicii Energetice "Electrica Serv" S.A. firması, 140 Milyonla TEHNOLOGICA RADION SRL,
132 Milyonla ROMSTRADE SRL, 109 Milyonla ROMELECTRO SA takip etmektedir.
Romanya’daki ihaleler internette yayınlanmakta olup, ülkede tespit edilen büyük bedelli ihaleler
Bakanlığımızın www.ydmh.gov.tr web sitesinde duyurulmaktadır.
Romanya’nın ülkemizden yaptığı inşaat malzemeleri ithalatı, Türkiye’den toplam ithalatının % 8 –
10’unu oluşturmaktadır. Diğer taraftan ülkemizden yapılan inşaat makinaları ithalatının,
Romanya’nın bütün kaynaklardan içindeki payı oldukça düşük durumdadır: 2011’de 1 Milyar EUR
seviyesindeki inşaat makinaları ithalatının 32 Milyon EUR tutarındaki kısmı ülkemizden
yapılmıştır.
Çimento üretiminde üç firma bulunmaktadır: HOLCIM SA; CARPATCEMENT HOLDING SA ve
LAFARGE CIMENT SA. Bu firmalar oldukça yüksek oranda atıl kapasite ile çalışmaktadırlar. Bu
durum, özellikle çimentoda pazara giriş zorlaştırıcı mahiyettedir.
Romanya’nın AB’ne tam üyeliği sebebiyle standart uygulamaları AB ile aynı hale gelmiştir. Bunun
yanısıra kamu özel ortaklıklarının (PPP) yürütülmesi ile ilgili mevzuat AB mevzuatının aynısı
haline getirilmiştir (178/2010 sayılı Acil Hükümet Kararında Tadilat Yapılması Hakkında 17 Ekim
2011 tarih ve 729 sayılı Romanya Resmi Gazetesinde yayımlanan değişiklik).
Altyapı: Altyapı sektörü Romanya’daki inşaat faaliyetinin %60’ından fazlasını oluşturmaktadır.
Konut harici sektör piyasanın beşte birinden biraz daha fazlasını oluşturmakta, konut ise %15’ini
teşkil etmektedir. Gelecek 10 senede konut sektörünün en hızlı büyüyen alan olacağı tahmin
edilmektedir. Kısmen büyüklüğü dolayısıyla altyapı sektörünün genel inşaat sektörüne paralel
olarak büyüyeceği düşünülmektedir.
Romanya’nın altyapısı World Economic Forum’un Küresel Rekabet İndeksi Sıralamasında yer alan
139 ülke arasında 136. Sırada gelmektedir. Yalnızca Moğolistan, Angola ve Bosna-Hersek bu
sıralamada Romanya’dan kötü durumdadır. Halen Romanya’nın 300 km otoyolu bulunmaktadır.
Ülkenin büyük bütçe açığı gelecek senelerde Romanya’nın kendi kaynakları ile altyapı
yatırımlarına yönelmesine engel teşkil etmektedir. Fakat Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonu’ndan
mali kaynak temin edilebileceği değerlendirilmektedir.
İnşaat: Konut sektöründeki büyümenin 2010-2020 döneminde yaklaşık %7-7.5 olarak
gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Ulusal Konut Ajansı’nın Bükreş’in 2. Sektör bölgesinde 1500
konut inşa etmesi öngörülmektedir. Bu konutların yarısı milli savunma ve güvenlik çalışanları için
ayrılmış, geriye kalanlar ise genç nüfusa ayrılmıştır. 2010-15 döneminde konut harici inşa
faaliyetinin %5.7 büyüme göstermesi, 2015 sonrasında ise bu rakamın %4 olması beklenilmektedir.
Konut harici sektörler arasında sanayi, ticari ofis, perakende ve kamu binaları ve Avrupa Birliği
uyum fonları için öncelik taşıyan turizm sayılmalıdır. Avrupa Yeniden İmar ve Kalkınma
Bankası’nın sanayi projelerine yönelik kredileri Avrupa otomotiv imalat tesislerinin taşınmasını da
kapsamına almıştır.
2/8
DEVAMI
Avrupa Birliği fonlarının altyapı yenileme için kullanılması ile beraber altyapı inşaatının 2010-15
döneminde %6.6 büyümesi beklenilmektedir. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Avrupa Birliği uyum
fonlarının ulaştırma alanındaki önceliklerinin Romanya’da uygulanmasından sorumludur. Avrupa
Birliği fonlarının önceliği ulaşım zamanını azaltarak, Avrupa Birliği ülkeleri ile Romanya’nın
entegrasyon ve uyumudur.
Avrupa Birliği fonlarının bir diğer amacı da Doğu Romanya’dan Batı Romanya’ya olan kargo ve
yolcu trafiğinin artarak, iyileştirilmesini teminen yolların, demiryollarının ve su ulaştırma
altyapısının geliştirilmesidir. Tuna-Bükreş Kanalı, Budapeşte ile Bükreş ve Köstence arasında hızlı
tren hattı, Tuna limanlarının modernizasyonu ve Tuna üzerinde iki karayolu köprüsü inşaatı
Romanya’nın Tuna Bölgesi stratejisinin parçalarıdır. Bunun için Avrupa Birliği uyum fonundan
yaklaşık 45 milyar EUR ayrılmıştır. Su ulaşımının geliştirilmesi ve Tuna’nın su kalitesinin
iyileştirilmesi önemli öncelik alanlarıdır.
Romanya’da ulaştırma sektörünün modeller-arası, entegre ve sürdürülebilir şekilde geliştirilmesi
ayrıca öncelik taşımaktadır. Halkın temiz su ve atık su altyapısına erişim sorunları, içme suyunun
kötü kalitesi ve bazı bölgelerde atık su arıtma tesislerinin olmayışı nedenleriyle su ve atık su
sistemlerine yönelik olarak Avrupa Birliği fonları hedeflenmektedir. Hedeflenen Avrupa Birliği
fonlarının hedeflendiği diğer alanlar arasında Romanya’da geçmişten devralınmış ve hala yerinde
olan atık su yönetimi uygulamaları vardır. Mevcut şehir ısıtma sistemlerinin temizlenmesi ve
yenilenebilir
enerji
kaynaklarının
yaygınlaştırılması
Avrupa
Birliği
fonlarıyla
gerçekleştirilmektedir. Kıyı erozyonunun önlenmesi ve kıyı şeridinin muhafaza edilmesi ve konu
güvenliğinin sağlanması amacıyla Güney Romanya’nın Karedeniz kıyısının korunması ve
rehabilitasyonu da destek kapsamındadır.
Mevcut iki nükleer reaktör ülke elektriğinin %20’sini sağlamaktadır. İki tane daha nükleer reaktör
için yapılan planlar 2010’un Aralık ayında kabul edilmiştir. İnşaatın maliyetinin 4 milyar EUR
olması beklenilmektedir. Ayrıca, Transilvanya ve merkezi Romanya’da da nükleer santraller plan
dâhilindedir.
Firma Sorunları: Romanya’da oturma izinleri genel itibariyle 1 yıl sureli olarak verilmektedir.
Bu uygulamanın istisnaları ise;
- 1- 500.000 EUR ve üzeri yatırımda bulunulması halinde 3 yıl,
- 2- 1 milyon EUR ve üzeri yatırımda bulunulması halinde 5 yıl,
- 3- 5 yıl ikamet edildikten (beş yıl içinde 300 günden fazla yurt dışında bulunmamış
olmak gerekiyor) sonra 5 yıl oturma izni verilmesidir.
Firmaların vergi, sigorta vs. gibi devlete borcu bulunması halinde oturma izni başvuruları
reddedilmekte ve firmaların yurt dışından istihdam talepleri kabul edilmemektedir. Firmaların
kamuya borcu olması halinde banka hesaplarının bloke edilmesi de sık sık karşılaşılan bir sorundur.
İşadamlarının oturma izinleri için Romanya makamları 70.000 EUR tutarında dövizin ülkedeki bir
bankaya yatırılmasını, firma kurulduktan sonraki 12 ay içinde de bu meblağın şirkete yatırılmasını
(sermaye ya da varlık alımıyla) veya firma kuruluşunu müteakip asgari 10 kişinin istihdam
edilmesini mecburi kılmaktadırlar.
3/8
DEVAMI
Temmuz 2011’de Yabancılar Kanununda değişiklik yapılmasıyla şartlar daha da ağırlaştırılmıştır.
Buna göre, şirket sahibi bir yabancının 100.000 EUR tutarında meblağı firmaya sermaye ya da
şirkete borç olarak sağlaması ve 10 kişiyi istihdam etmesi gerekmektedir. Bu şart, ortaklık yapısı
bulunan firmalarda daha da ağır durumdadır: Örnek olarak sermayesine % 20 ve % 80 oranında iki
ortağı bulunan bir firmada sorumluluk kişi başına maktu tutar olduğu için % 20’ye sahip ortağın
100.000 EUR sermaye yatırması gerekmekte, bu şirket sermayesinin 500.000 olması gereğini
ortaya çıkarmakta ve asgari 10 kişilik istihdam mecburiyeti ortadan kalkmamakta ve 50 kişi olarak
gerçekleşmektedir. Söz konusu uygulama sadece değişiklik tarihi sonrasında kurulan firmaları
değil, önceden kurulmuş firmaları da kapsamaktadır.
Romanya’da faaliyet gösteren Türk müteahhitler ve yatırımcılar kalifiye işgücünü Türkiye’den
temin etmeyi tercih etmektedir. Ancak, Türkiye’de ilköğretimin 5 yıl olduğu dönemde ilkokul
diploması alan Türk kalifiye işçiler, Romanya’da ilköğretimin 8 yıl olması nedeniyle ilkokul
mezunu olarak kabul edilmemekte ve vasıfsız işçi statüsünde değerlendirilmektedir.
Romanya’da Büyük Bedelli İhaleler:
PROJENİN
TANIMI
Bükreş Metrosunun
Genişletilmesi
Atık su tesisleri
Ülke Geneli Atık
Su Projeleri
Yaklaşık 2.000 km
otoban inşaası
Rüzgar
değirmenleri
(Karadeniz sahili)
Köstence Liman
İnşaatı
Braşov Havaalanı
Tarnita Lapusesti
Hidroelektrik
Santrali (Cluj)
DEĞER (EUR)
2011 SONU
DURUMU
8,5 Milyar EUR İhale yayınlanacak
DEĞERLENDİRMELER
3,3 Milyar EUR İhale yayınlanacak
1,2 Milyar EUR İhale yayınlanacak
AB Fonları destekli
AB Fonları destekli
AYB tarafından finansman
veri yok İhale yayınlanacak
Sürekli olarak gecikiyor
veri yok Şebeke
kapasitesinin
düşüklüğü problem
Yatırımcılar: CEZ,
Iberdrola Renovables,
Celsa Team, Enel, Petrom,
EDP
Muhtelif ihaleler
planlanıyor
Braşov Vilayeti
http://site.judbrasov.ro
198 Milyon EUR Başlangıç
aşamasında
veri yok 20 Milyon EUR
1 Milyar EUR Yatırımcı aranıyor
www.minind.ro
Türkçe-Rumence Tercümanlar (Ülke kodu +40):
Alina Buturca
:0745 378 804
Amet Engin
:0723 076 127
Amela İbraim
:0744 684 907
Ayla Hayredin
:0722 354 456
Delia Ana İonita
:0743 025 655
Dorinela Cretu
:0742 155 143
Eden Kurtasan
:0744 399 019
Neylan Tefik
:0740 755 860
Normambet Nazan :0727 409 739; 0721 965942
Raluca İordache
:0742 875 883
Liza Bunescu
:0727 691 276
Selda İsmail
:0722 755353; 0723417539
4/8
DEVAMI
Ferda Muslim
Ömer Bayar
Barlas Güral
Bekir Şenol
Stavar Marius
İbrahim Kenan
Iuzeir Ali
Feridun Aziz
Ilknur Bekir
Hülya Cosar
Onder Harsakay
Faruk Hayredin
:0744 570 393
:0744 998826
:0788 393 459
:0723 002 942
:0724 340 431
:0723 401 964
:0721 378 583
:0727 886 121
:0724 574 506
:0748 050 124
:0726 866 730
:0729 891 905
Avukatlar ve Danışmanlık Firmaları*:
*Listenin Bakanlığımızca bir bağlayıcılığı bulunmamaktadır.
Bükreş Avukatlar Bürosu
Str. Dr. Raureanu, nr. 3-5, Bükreş
Tel: 0040 213154537; 3154538
Fax: 0040 213129440
E-mail: secretariat@baroul-bucuresti.ro
Global Business Development S.R.L.
Hamdi DEMİREL (Türkçe konuşuyor)
Tel: 0040 (21) 3266147; 0040 (21) 3266148
Faks: 0040 (21) 3266149
Web sayfası: www.gbd.ro/site/site
PricewaterhouseCoopers Romania
Lakeview Building
301-311 Barbu Vacarescu Street
020276 Buchares, Romania
Tel: 0040 212253000
D: 0040 212253694
Faks: 0040 212253600
Web sayfası: 0040 742159143
E-mail: ruxandra.popescu@ro.pwc.com
Ruxandra Popescu, Senior Manager
Tel: 0040 212253000
D: 0040 212253334
Faks: 0040 21225300
Bogdan Carpa-Veche
Senior Consultant
Nexia Romania
Başkan: Luminita Ristea
E-mail: luminita.ristea@crgnexia.ro
Tel/fax: 0040 241606622
Web sayfası: http://www.nexiaromania.ro
5/8
DEVAMI
Hermes Finance
Livia Teodorescu
Tel: 0040 213195353
Faks: 0040 213188849
Cep: 0040 734473234
E-mail: livia@hermesfinance.ro
Adres: Ceahlau Bld., No. 2, Block 15, Entrance 1, Apt. 1, District 6, Bucharest
Web sayfası: www.hermesfinance.ro
Vacarescu Casa de Avucatura
Ionel Vacarescu
Str. Mantuleasa, Nr.12, et 4, ap 10; Sector 3 BUCUREŞTİ
E-mail: ionel@vacarescu.ro
Web sayfası: www.vacarescu.ro
Lukowicz Cringureanu&Partners
Romanian Chamber of Commerce and Industry
Bd.O.Goga no.2, T 3, et.5, no.1-3 Sect.3 Bucharest
Tel/Fax: 0040 213190086
E-mail: office@bclaw.ro
Web sayfası: www.bclaw.ro
Urban Şi Asociatii
Bdul Preciziei, nr. 1, sector 6, Bucuresti, Romania
Tel: 0040 213115332
Faks: 0040 213115331
Web sayfası: http://www.urbansiasociatii.ro/contact.php
Av. Alexandrina Diaconescu
Sector 1 Bükreş
Tel: 0040 213158748; 004 0722 232 773
Faks: 0040 213158748
E-mail: aldiac7@yahoo.co.uk
Musat&Asociatii
Bd. Aviatorilor, no.43, sector 1 Bükreş
Tel: 0040 21 202 5900
Faks: 0040 21 223 3957
E-mail: general@musat.ro
Web sayfası: www.musat.ro
Bostina&Associates
12 SILVESTRU STREET, 2ND DISTRICT, BUCHAREST
Tel: 0040 212114800
Faks: 0040 212114723
E-mail: office@bostinalawyers.eu
Web sayfası: www.bostinalawyers.eu
6/8
DEVAMI
Tuca Zbarcea&Asociatii
4-8 Soseaua Nicolae Titulescu, America House, West Wing, 8th Floor, Sector 1, 011141 Bucharest
Tel: 0040 212048890
Faks: 0040 212048899
E-mail: office@tuca.ro
Web sayfası: www.tuca.ro
Nestor Nestor Diculescu Kingston Petersen
Bucharest Business Park, Entrance A, 4th Floor, 1a Bucuresti-Ploiesti National Road, 1st District,
013681 Bucharest
Tel: 0040 212011200
Faks: 0040 212011210
E-mail: office@nndkp.ro
Web sayfası: www.nndkp.ro
Popovici Nitu & Asociatii
239 Calea Dorobantilor, 6th Floor, 1st District, Bucharest 010567
Tel: 0040 213177919
Faks: 0040 213178500 / +40 213177505
E-mail: office@pnpartners.ro
Web sayfası: www.pnpartners.ro
Voicu & Filipescu SCA
Bd. Ştirbei Voda no.26-28, Union International Center II, 5th Floor
010113 Bükreş, sector 1
Tel: 0040 213140200
Faks: 0040 213140290
E-mail: voicud@vf.ro
Web sayfası: www.voicufilipescu.ro; www.vf.ro
Schönherr
Blvd Dacia Nr 30, Sector 1, 010413 Bucuresti
Tel: 0040 213196790
Faks: 0040 213196791
E-mail: office@schoenherr.ro
Web sayfası: www.schoenherr.eu
D&B David si Baias
Opera Center I, 6th Floor, 1-5 Costache Negri Street, Bucharest 5
Tel: 0040 212028770
Faks: 0040 212028771
E-mail: sorin.david@david-baias.ro
Web sayfası: www.pwc.com/ro
Stoica & Asociatii Attorneys at Law
Opera Center II, Str Dr N Staicovici Nr 2, Etaj 2 Sector 5, 050558 Bucuresti
Tel: 0040 214020930
Faks: 0040 214020931
E-mail: sca@stoica-asociatii.ro
Web sayfası: www.stoica-asociatii.ro
7/8
DEVAMI
Wolf Theiss
Bucharest Corporate Center (BCC), Str. Gheorghe Polizu Nr: 58-60, Floor 12-13, Sector 1, 011062
Bucharest
Tel: 0040 21 308 8100
Faks: 0040 21 308 8125
E-mail: bucuresti@wolftheiss.com
Web sayfası: www.wolftheiss.com
Zamfirescu Racoti Predoiu Law Partnership
38 Jean Louis Calderon Street, Sector 2, 020035 Bucharest
Tel: 0040 21 311 0517
Faks: 0040 21 311 0519
E-mail: office@zrp.ro
Web sayfası: www.zrp.ro
Radu Taracila Padurari Retevoescu SCA in association with Allen & Overy LLP
Bd. Dacia, no. 60,
020061, Bükreş, Sector 2
Tel: 0040 314057777
Faks: 0040 314057778
Lukowicz Cringureanu&Partners
Romanian Chamber of Commerce and Industry
Bd.O.Goga no.2, T 3, et.5, no.1-3 Sect.3 Bucharest
Tel/Faks: 0040 213190086
E-mail: office@bclaw.ro
Web sayfası: www.bclaw.ro
Av. Dr. Alper Ramazan (Türkçe konuşuyor)
Str. Mamulari, no.4, Bl.C2, sc.2, et.1, ap.34,
Sector 4 Bükreş
Tel: 0040 314019148;
Tel/Faks:0040 213199798;
Cep: 0040 722 704 363
E-mail: alperramazan@hotmail.com
8/8