BAG_Transplant_tur_fr - Bundesamt für Gesundheit
Transkript
BAG_Transplant_tur_fr - Bundesamt für Gesundheit
Ne istedigˇimi biliyorum – ailem de biliyor! Bu broşür sizi organ, doku, hücre bağışı ve aktarımı konularında bilgilendirmektedir. Ekteki ‘bağış-kartı’nda, kendi özgür iradenizle, organ, doku ya da hücrelerinizi bağışladığınızı (ya da bağışlamadığınızı) gösteren şıkları işaretleyebilirsiniz. Zor bir durumda zorlu bir karar 48 yaşındaki bayan S. bir sabah uykusundan uyanamadı. Yatağında bilincini yitirmiş bir halde yatıyordu. Hemen hastaneye kaldırıldı. Kocası ve kızı orada, bayan S.’nin ağır bir beyin kanaması sonucu beyin işlevlerinin felce uğradığını öğrendi. Bayan S. yoğun bakım istasyonunda hayata gözlerini kapadı. Hemen ardından hastane yetkilileri Bayan S.’nin kocasına ve kızına, merhumun başkalarına aktarılmak üzere organ ya da doku bağışı vaadinde bulunup bulunmadığını sordular. O anda, ruhsal bir sarsıntı içindeyken, bu iki kişinin acil olarak karar vermesi gerekiyordu. Bayan S.’nin isteği ne olabilirdi? Aileniz sizin isteğinizin ne olduğunu biliyor mu? Bilgi alın – kararınızı belirleyin – ilgililere bu isteğinizi bildirin 1. Genel bilgiler ve yasal çerçeve 8 Ekim 2004 tarihli Organ Aktarımı Yasası Organ Aktarımı Yasası, İsviçre’de Organ aktarımı ame liyatları için standart hukuksal çerçeveyi oluşturur. Yasa metni internette www.transplantinfo.ch adresinde incelenebilir ya da devletin Federal Yayın Müdürlüğün den [Bundeskanzlei (Bundespublikationen)] sağlanabilir. İsviçre’de birisi öldüğünde, vücudundan organ, doku ya da hücreler hangi koşullarda alınabilir? İsviçre’de ölüm hallerinde, ölen kişinin vücudundan organ, doku ya da hücrelerin alınmasına ancak belirli bir rıza bildirimi varsa izin verilir. Ölen kişi daha önce bir ‹bağış-kartı› doldurmuşsa, bu rızası akrabalarına duyurulur. Ölenin bu isteği kesinlik özelliğine sahiptir ve akrabaları karşı çıksalar bile, istek hukuken geçerlidir. Ölen kişi daha önce bir ‹bağış-kartı› doldurmamışsa ve organ bağışlama isteği de bilinmiyorsa, bu konuda en yakın akrabaları karar verebilir. Yakın akrabalar, ölenin olası kararını göz önünde tutarak karar vermelidir. Herhangi bir yakın akraba yoksa, ya da olanlara ulaşıla mıyorsa, ölünün vücudundan organ, doku ya da hücre alınamaz. Bu düzenleme İsviçre Organ Aktarımı Yasası’nda geniş letilmiş rıza (erweiterte Zustimmung) başlığıyla yer alır. Ölüm halinde, vücuttan organ ya da doku alınması, ne zaman gerçekten söz konusu olabilir? Vücuttan organ ya da doku alınması, kural olarak, bir kişi yoğun bakım istasyonunda öldüğünde söz konusu olabilir. Ve bu işlem ancak, bağış için rıza bildirimi varsa ve «beyin ölümü» kesin olarak gerçekleşmişse ya pılabilir. «Beyin ölümü» nedir? Bir insan ancak beyin merkezleri ve sinirler de içinde olmak üzere, beyin işlevlerinin tümü sona erdiğinde ölü sayılır. Bu durumda vücudun her türlü işleyişi ve ya şamla ilgili bütün etkinlikleri durmuş olur. İşte bu hale «beyin ölümü» adı verilir. «Beyin ölümü» kesin bir ölüm dür, yani bir kez gerçekleşti mi, geriye dönüş yoktur. Ölüm olayı iki bağımsız doktor tarafından belirlenir. Doktorlar beynin bütün işlevlerini, çeşitli refleksler aracılığıyla (örneğin göz refleksleri vb) denetlerler. Böy lece kişinin ölü olduğu, şüphe götürmeyecek biçimde saptanmış olur. Organ Aktarımı Yasası’nda, «beyin ölü mü»nün saptanması, vücuttan organ ya da doku alına bilmesi için zorunlu koşul olarak öngörülmektedir. Koma haliyle «beyin ölümü» arasında ne fark vardır? Komaya girmiş hasta henüz ölü değildir. Koma ağır bir bilinçsizlik durumudur. Koma halindeki hastada beynin bazı bölümleri işleyişini hâlâ sürdürür ve kişi uzun bir süre sonra komadan çıkabilir. «Beyin ölümü»nde ise, beyin bir bütün olarak, bütün merkezleri ve sinirleriyle işlevini sürdüremez durumda dır. Yeniden yaşama dönüş artık olanaksızdır. Hasta ölmüştür. göbekbağından alınmaktadır. Ayrıca böbreklerden biri, karaciğerin bir parçası ya da kan üreten kökhücre leri, yaşayan insanlardan da alınabilmektedir (yaşarken yapılan bağış). Karşılıksız organ bağışı ve ticaret yasağı ne anlama gelmektedir? Organ Aktarımı Yasası organ, doku ya da hücre ticaretini yasaklamakta ve bağışların karşılıksız olması zorunluğunu getirmektedir. Organ, doku ya da hücre ba ğışları her zaman gönüllülük temeline dayanır; bağışlayan kişi de, akrabaları da bu bağış için para al maz. Ayrıca ölenin akrabalarına, bağışlanan organın kime aktarıldığı konusunda da bilgi verilmez. Organ ta kılan kişi anonim kalır. Organ aktarımının giderlerini kim öder? İsviçre’de gerçekleştirilmekte olan organ aktarımı ame liyatlarının çoğu, zorunlu hastalık sigortalarının kata loglarında yer alır. Yaşayan kişilerin yaptığı bağışlarda, organ kime takılıyorsa giderleri onun sigortası üstlenir. Bu giderlere, bağış yapan kişinin belirli harcamaları, ça lıştığı yerde ücretinden kesilen miktar ve ayrıca mua yene ve ön incelemelerin faturası da dahildir. İsviçre’de hangi organ, doku ya da hücrelerin aktarımı yapılmaktadır? İsviçre’de bugüne dek 7000 organ aktarımı gerçekleşti rilmiştir – en sık aktarılan organ böbrektir, onu kara ciğer, kalp, pankreas ve incebarsak izlemektedir. Doku aktarımında en başta, gözün saydam tabakası (kornea) gelmektedir. Hücre aktarımında ise, kan üreten kökhüc releri başı çekmektedir. Bu kökhücreleri kemik iliğin den, vücutta dolaşan kandan ya da doğum olaylarında www.transplantinfo.ch 2. Baǧıs-ķartı üstüne bilgiler Kimler bağış yapabilir? İlke olarak herkes organ, doku ya da hücre bağışı yapa bilir. 16 yaşını doldurmuş olanlar, bağış bildiriminde bulunabilir, daha küçük yaştakiler için kararı anabalar verir. Organ bağışları çok ileri yaşlara kadar yapılabilir. Göze tilen ölçüt, bağışçının sağlığının yerinde olmasıdır. B ya da C-tipi sarılık, Aids gibi bulaşıcı ağır hastalıklar ya da bazı kanser türleri bile bağış yapmaya ilke olarak engel değildir. Bağışlanan organlar her seferinde, akta rıma uygunluk açısından incelenip denetimden geçiril mektedir. Neden bir bağış-kartı? Bir ölüm olayının hemen ertesinde, ölenin akrabaları karar vermekte zorlanmasınlar diye, kişinin daha hayattayken kendi istemini belgelemesi önemlidir. Bir bağış-kartı doldurursanız, ölümünüzden sonra vücu nuzdan s izin isteğinize uygun biçimde yararlanılmasını garanti etmiş olursunuz. Kendiniz için bir bağışkartı doldurun ve kararınızın ne olduğunu akrabaları nıza mutlaka bildirin. Bu bağış-kartı ile organ, doku ya da hücrelerinizin tümünü ya da bir bölümünü bağışlayabilirsiniz, ya da vücudunuzdan organ alınmasını yasaklayabilirsiniz, ya da ölümünüzden sonra bağış konusunda güvendiğiniz bir k işiyi yetkili olarak belirleyebilirsiniz. Kararımı değiştirirsem ne olur? Organ bağışlamayı istediğinizi (ya da istemediğinizi) bildiren açıklamanızı geri çekmek isterseniz, ‹bağış-kartı›nızi yırtıp yeni bir kart doldurabilirsiniz. Bağış-kartı doldurmak hiçbir resmi belgeye kaydedilmez. Bağış-kartı’mı doldurduktan sonra, hayatımı uzatacak önlemler artık uygulanmaz mı? Hayır, uygulanır. Hayat kurtarmak tıbbın en yüksek ilke sidir. Eğer doktorlar, ilgili kişinin rızası olmadan ya da kendi çıkarları doğrultusunda, hayat kurtarıcı önlemleri bilerek uygulamazlarsa, cezaya çarptırılır. Siz, bağış yapmayı isteyip istemediğinizden bağımsız olarak, her zaman en uygun tıbbi tedaviden yararlanırsınız! Organ, doku ya da hücre bağışının, dinsel inançlarıma uygun olup olmadığından emin değilsem, ne yapmalıyım? Dinlerin çoğu, organ bağışını, insan sevgisinden kay naklanan bir eylem olarak kabul eder, çünkü bu sayede başka insanlarının hayatı kurtulabilmektedir. Eğer bu konuda şüpheleriniz varsa, dinsel cemaatinizin bir temsilcisine danışın. Ölen kişinin vücuduna karşı saygıyı elden bırakmadan özenli biçimde çalışmaya ve yaslı akrabalara karşı saygıda kusur etmemeye, her zaman çok dikkat edilir. Bugüne kadarki bağış kartları halen geçerli olmasına karşın, İsviçre Federal Sağlık Bakanlığı (Bundesamt für Gesundheit) ve İsviçre Organ Aktarımı Vakfı (Swisst ransplant), bağış kartı doldurmuş olan ilgili kişilere, kartlarını aşağıdaki örneğe göre yeniden doldurmalarını tavsiye eder. Yeni kartlarda yer alan rıza bildiriminin temel özellikleri, Organ Aktarımı Yasası’nın 8. madde sinde bulunmaktadır. Bağış kartları’nı pek çok eczaneden, doktor muayene haneleri ve hastanelerden ya da Swisstransplant’tan sağlayabilirsiniz. 3. Vücuttan organ alınması konusunda bilgiler Vücuttan organ alınma süreci nasıl işler? Organ bağışı için rıza bildirimi varsa, ölen kişi, organ larının zarar görmemesi için, oksijen aygıtına bağlanır. Saatler boyunca sürebilecek testler yapılır. Bu arada hastane ilgilileri, bağış yapan kişiyi Federal Organ Paylaştırma Merkezi’ne (Nationale Zuteilungsstelle) bildirir. Bu merkez, bağışlanan organlara uygun alıcıyı araştırır ve bundan sonraki adımlar olan vücuttan organ çıkarılması ve organ aktarımı işlemlerinin gerçek leşmesinde eşgüdüm sağlar. Görevli bir doktor, mesleğin bütün inceliklerini kullana rak ve ölen kişinin vücuduna saygıyı elden bırakmadan, organları vücuttan çıkarır. Ölünün vücudunda açılan kesik yerleri daha sonra özenle dikilir ve sargılanır. Bu işlemlerin ardından ceset akrabalarına teslim edilir. Ölenin ailesi istediği takdirde, vücuttan organların nasıl alındığı konusunda bilgilendirilir. Ölen kişinin vücuduna karşı saygıyı elden bırakmadan özenli biçimde çalışmaya ve yaslı akrabalara karşı saygıda kusur etmemeye, her zaman çok dikkat edilir. Gömme töreni ne zaman yapılabilir? Organ bağışı söz konusu olduğunda, ölenin vücudu, ölüm olayının saptanmasından normal olarak 24 saat kadar sonra akrabalarına teslim edilir. 4. Organların Paylas˛tırılması Federal Organ Paylaştırma Merkezi’nin (Nationale Zuteilungsstelle) bekleme listesine nasıl kaydolunur? Organ aktarımının gerekli olup olmadığını, normal ola rak aile doktoru belirler ve ilgili kişiyi İsviçre’deki altı organ aktarımı merkezinden birine havale eder. Bu mer kezdeki bir doktorlar kurulu, çeşitli incelemelerden sonra, Federal Organ Paylaştırma Merkezi’nin (Natio nale Zuteilungsstelle) bekleme listesine alınma koşu larının bulunup bulunmadığına karar verir. Organların kimlere paylaştırılacağına hangi yetkili karar verir? Organların kimlere paylaştırılacağı, Federal Organ Pay laştırma Merkezi (Nationale Zuteilungsstelle) aracılı ğıyla belirlenir. Bu merkez her türlü paylaştırma işlemini federal düzeyde örgütler ve eşgüdümü sağlar. Federal Organ Paylaştırma Merkezi (Nationale Zuteilungsstelle), federal hükümet adına, Swisstransplant Vakfı tarafın dan yönetilir. Organ paylaştırımında geçerli olan temel ilke, hayat kurtarıcı bir organ için her insanın eşit şansa sahip olması gerektiğidir. Günümüzde organ aktarımı için sınırlı sayıda organ bulunduğundan, bunların adaletli olarak paylaştırılması özellikle önemlidir. Bir bilgisayar programı yardımıyla, açık ve seçik biçimde saptanmış paylaştırma ö lçütlerine göre (tıbbi aciliyet, tıbbi yarar, bekleme süresi, şans eşitliği), önceliği hak edecek kişi belirlenir. 5. Ek bilgiler Daha fazla bilgiyi aile doktorunuzdan ya da aşağıdaki adreslerden edinebilirsiniz: Bundesamt für Gesundheit BAG (Federal Sağlık Bakanlığı) 3003 Bern transplantation@bag.admin.ch www.transplantinfo.ch (İnternet sayfası Almanca, Fransızca ve İtalyanca) Swisstransplant Telefon: 0800 570 234 info@swisstransplant.org www.swisstransplant.org (İnternet sayfası Almanca, Fransızca, İtalyanca ve İngilizce) Stiftung Blut-Stammzellen (Kan-kökhücreleri Vakfı) www.sbsc.ch (İnternet sayfası Almanca, Fransızca, İtalyanca ve İngilizce) Schweizerische Akademie der Medizinischen Wissenschaften (İsviçre Tıp Bilimleri Akademisi) www.samw.ch (İnternet sayfası Almanca, Fransızca, İtalyanca ve İngilizce) Bu broşür bir çeviridir. Almanca özgün metin her durumda esas alınır. ‘Bağış kartı’nın doldurulması: 1.K artı basın ve işaretli yerlerinden kesin. 2.S oyadı ve adı büyük harflerle okunaklı biçimde yazın. 3.D oğum tarihinin yazılması, aynı adlı kişilerin birbirine karıştırılmasını önler. 4.K artı imzalayın ve o günün tarihini yazın. 5.V ücudunuzdaki organ, doku ya da hücrelerin alınmasını mı, kısmen alınmasını mı, yoksa hiçbir şey alınmamasını mı istiyorsunuz, Bu konuda karar verin. Ya da kararı güvendiğiniz bir kişiye bıraktığınızı belirtin. Önemli not: Bu dört olasılıktan sadece birini işaretleyin! 6.İ sviçre’de organ bağışçı vasiyetleri merkezi bir sicile kaydedilmediğinden, sizinle ilgili bilgileri içeren bağışçı kartını devamlı üzerinizde bulundurun (örneğin cüzdanınızda taşıyın) ve yakınlarınızı bu vasiyetinizden haberdar edin. 7.O rgan bağışlamayla ilgili kararınızı değiştirirseniz, bağış-kartı’nızı yırtıp yeni bir kart doldurun ve bu durumu akrabalarınıza bildirin. Çeviri hukuksal olarak geçersizdir. Ölümümden sonra organ, doku veya hücrelerimin alımı söz konusu olduğu durumda, alınmasını vasiyet ediyorum: İsim- ve Soyisim Doğumtarihi Si, à mon décès, le prélèvement d’organes, de tissus ou de cellules à des fins de transplantation entre en ligne de compte, Si, à mon décès, le prélèvement d’organes, de tissus ou de cellules à des fins de transplantation entre en ligne de compte, Prénom et nom Prénom et nom ou Je dis NON au prélèvement d’organes, de tissus et de cellules sur mon corps. Remarques : La PERSONNE DE CONFIANCE ci-après prendra la décision quant au prélèvement : Prénom et nom de la personne de confiance Je dis OUI au prélèvement des organes, tissus et cellules ci-après et aux mesures médicales préliminaires qui en découlent : cœur poumons foie reins intestin grêle pancréas (îlots) cornée peau ainsi que d’autres tissus et cellules Veuillez informer vos proches de votre volonté concernant le prélèvement d’organes, de tissus et de cellules. ou Les art. 8 et 10 de la loi du 8 octobre 2004 sur la transplantation servent de base à l’expression de la volonté contenue dans la présente carte. Je dis NON au prélèvement d’organes, de tissus et de cellules sur mon corps. ou Carte de donneur d’organes Adresse ou La PERSONNE DE CONFIANCE ci-après prendra la décision quant au prélèvement : Prénom et nom de la personne de confiance Remarques : ou Vous trouverez des informations supplémentaires sur le portail Internet de l’Office fédéral de la santé publique OFSP : www.transplantinfo.ch. Je dis OUI au prélèvement des organes, tissus et cellules ci-après et aux mesures médicales préliminaires qui en découlent : cœur poumons foie reins intestin grêle pancréas (îlots) cornée peau ainsi que d’autres tissus et cellules Date/Signature Je dis OUI à tout prélèvement d’organes, de tissus et de cellules et aux mesures médicales préliminaires qui en découlent. Veuillez informer vos proches de votre volonté concernant le prélèvement d’organes, de tissus et de cellules. ou Date de naissance Les art. 8 et 10 de la loi du 8 octobre 2004 sur la transplantation servent de base à l’expression de la volonté contenue dans la présente carte. Date/Signature Je dis OUI à tout prélèvement d’organes, de tissus et de cellules et aux mesures médicales préliminaires qui en découlent. Vous trouverez des informations supplémentaires sur le portail Internet de l’Office fédéral de la santé publique OFSP : www.transplantinfo.ch. Date de naissance Carte de donneur d’organes Adresse Déclaration pour ou contre le prélèvement d’organes, de tissus et de cellules à des fins de transplantation Téléphone 1. K artı basın ve işaretli yerlerinden kesin. Téléphone Déclaration pour ou contre le prélèvement d’organes, de tissus et de cellules à des fins de transplantation 2. Kartı doldurun ve imzalayın. ya da Tarih/imza Bütün organlarımın, doku ve hücrelerimin alınmasına ve bununla ilgili yapılacak ön hazırlıklara EVET diyorum. Vücudumdan aşağıdaki organ, doku ve hücrelerin alınmasına ve bununla ilgili yapılacak ön hazırlıklara EVET diyorum. kalp akciğerler karaciğer böbrekler incebarsak pankreas gözün saydam tabakası (kornea) deri başka doku ve hücrelerin ya da V ücudumdan organ, doku ve hücrelerin alınmasına HAYIR diyorum. ya da K ararı GÜVENDİĞİM şu kişiye bırakıyorum: Si, à mon décès, le prélèvement d’organes, de tissus ou de cellules à des fins de transplantation entre en ligne de compte, Prénom et nom La PERSONNE DE CONFIANCE ci-après prendra la décision quant au prélèvement : Prénom et nom de la personne de confiance Remarques : Je dis NON au prélèvement d’organes, de tissus et de cellules sur mon corps. Ulaşılabilecek güvenilir kişinin adı ve soyadı Veuillez informer vos proches de votre volonté concernant le prélèvement d’organes, de tissus et de cellules. ou ou Les art. 8 et 10 de la loi du 8 octobre 2004 sur la transplantation servent de base à l’expression de la volonté contenue dans la présente carte. Date/Signature Je dis OUI à tout prélèvement d’organes, de tissus et de cellules et aux mesures médicales préliminaires qui en découlent. Je dis OUI au prélèvement des organes, tissus et cellules ci-après et aux mesures médicales préliminaires qui en découlent : cœur poumons foie reins intestin grêle pancréas (îlots) cornée peau ainsi que d’autres tissus et cellules Vous trouverez des informations supplémentaires sur le portail Internet de l’Office fédéral de la santé publique OFSP : www.transplantinfo.ch. Date de naissance ou Carte de donneur d’organes Adresi Adresse Déclaration pour ou contre le prélèvement d’organes, de tissus et de cellules à des fins de transplantation Téléphone 3. Kartı zımbalı yerlerinden iki kez katlayın … Telefonu … ve ehliyet, kimlik vb ile birlikte taşıyın. Bağış-kartı sadece Almanca, Fransızca ya da İtalyanca dillerinde hukuksal olarak geçerlidir. Si, à mon décès, le prélèvement d’organes, de tissus ou de cellules à des fins de transplantation entre en ligne de compte, Prénom et nom Je dis OUI au prélèvement des organes, tissus et cellules ci-après et aux mesures médicales préliminaires qui en découlent : cœur poumons foie reins intestin grêle pancréas (îlots) cornée peau ainsi que d’autres tissus et cellules ou Je dis NON au prélèvement d’organes, de tissus et de cellules sur mon corps. ou La PERSONNE DE CONFIANCE ci-après prendra la décision quant au prélèvement : Prénom et nom de la personne de confiance Remarques : ou Veuillez informer vos proches de votre volonté concernant le prélèvement d’organes, de tissus et de cellules. Je dis OUI à tout prélèvement d’organes, de tissus et de cellules et aux mesures médicales préliminaires qui en découlent. Les art. 8 et 10 de la loi du 8 octobre 2004 sur la transplantation servent de base à l’expression de la volonté contenue dans la présente carte. Date/Signature Vous trouverez des informations supplémentaires sur le portail Internet de l’Office fédéral de la santé publique OFSP : www.transplantinfo.ch. Date de naissance Carte de donneur d’organes Adresse Téléphone Déclaration pour ou contre le prélèvement d’organes, de tissus et de cellules à des fins de transplantation