entretien avec - Association des Revues Plurielles
Transkript
entretien avec - Association des Revues Plurielles
entretien avec EMÝ RALÝ YAÐAN PROPOS RECUEILLIS PAR GÜL ÝLBAY TRADUIT DU TURC PAR MEHMET BAÐIÞ lllllllll “Evvel Zaman Þiirleri” adýný taþýyan kitabýnýzýn öndeyiþinde “mezar taþlarý batýya bakan / gezegenine küs bir köyde doðduðunuzu” söylüyorsunuz. Türkiye’ nin neresine düþer gezegenine küs duran bu köy? Doðduðum yerin Türkiye’nin neresine düþtüðünden çok, dünyanýn neresinde durduðuyla ilgiliyim. Sadece Avrupa’da deðil, Kanada’dan Avustralya’ya, nereye giderseniz gidin Dersim’den yola çýkmýþ birilerine rastlarsýnýz orada. Bu, köyümün küs durduðu gezegeniyle kaynaþmasý sayýlabilir mi?.. Ýþaret ettiðiniz “Evvel Zaman Þiirleri”nde çocukluðumun coðrafyasýný betimlerken, kurduðum o uzak mesafe, benim de içinde bulunduðum bu daðýlýþa, savruluþa iþaret eder. Doðduðum, büyüdüðüm ve savrulduðum hayatlarýn toplamý üzerinden kendi kimliðime bir tarif aradým o kitapta. Sanýrým, þiirle ilgilenmeye çok erken baþladýnýz. Ýlk þiirleriniz, ne zaman, nerede yayýmlandý? Büyüyünce ne olacaðýmý soranlara ben yazar olacaðým derdim. Düþlediðine büyüyen çocuklardan sayýlýr mýyým, bilmiyorum. Kendimi bildim bileli yazýyorum. Yazmak, dergilerde görünüyor, kitaplar yayýnlýyor olmak þair - yazar olmaya yeter mi emin deðilim hâlâ. Sorunuza yanýt kabul edilecekse; 1980, o mübarek yýl(!) yayýmlanmýþ ilk þiirime milat sayýlabilir. Ýlk þiirim Almanya Göçmen Ýþçi Federasyonu yayýnýnda, yani yurt-dýþýnda 26 OLUSUM/GENESE N° 87 , Dans votre livre intitulé « Poèmes d’antan », vous dites « je suis né dans un village qui en veut à sa planète. » Où êtes-vous né ? Dans quelle région de Turquie ? Je suis intéressé moins par la situation géographique de ma ville natale en Turquie que par sa situation dans le monde. Où que vous alliez dans le monde, non seulement en Europe mais au Canada, en Australie, vous rencontrerez quelqu’un de Dersim. Pourrait-on considérer cela comme une réconciliation de mon village, fâché avec le reste de monde, avec qui il demeura jusqu’ici fâché?. Dans le recueil dont vous parlez, la distance lointaine que j’établis en décrivant le paysage géographique de mon enfance a trait à cet état de déracinement où je me trouve. À partir de la somme des vies dans lesquelles je suis né, ai grandi, d’où je suis déraciné, j’ai cherché une définition à mon identité dans ce recueil. Vous avez commencé à vous intéresser à la poésie dès votre jeune âge. Quand vos premiers poèmes ont-ils été publiés et comment ? Enfant, quand on me demandait ce que je voulais faire quand je serais grand, je répondais que je voulais être écrivain. Je ne sais pas si je peux être considéré comme un enfant qui grandit vers ses rêves mais j’ai l’impression d’écrire depuis toujours. Je pense que le simple fait de paraître dans yayýmlandý. Tohum, Gerçek Sanat, Ýmece, Dönemeç, Temmuz, Yeni Þiir, Ayrým, Karþý, Evrensel Kültür, Damar, Parantez, Varoþ vs. henüz kitaplaþmamýþ ilk ürünlerimin yer aldýðý edebiyat dergilerinden hatýrladýklarým. Fransa’ya yolunuz neden ve nasýl düþtü? Dediðiniz gibi “sürekli Batýya, daha batýya” baktýðýnýz için mi buralardasýnýz? Sözünü ettiðiniz, “ömrümün bütün yolculuklarý batýya / daha batýya” dizesini “bu bir rastlantý mýydý acaba?” sorusu takip eder. Bu köprü dizeleri takip eden sorunun yanýtý tercihen askýda býrakýlmýþtýr. Asýl olan bir yerlerden bir yerlere taþýnma deðil, gitmek halinin kendisidir. Þiirde de, vurgunun taþýndýðý yer burasýdýr. Benim açýmdan belirsizlik taþýyan bir konu olduðundan deðil bu. Nasýl ve nedenlerin önemi yok, yýllar geçti, artýk buradayým. Dünyanýn defalarca alabora olduðu geçen on yýllarý öteleyerek, Çekoslovakya’yý iþgal eden ve bugün hurdasý çýkmýþ Rus tanklarýyla hâlâ yaþadýðýmýz dünyayý tarif eden ve bu kadim temayla yeni romanlar yazan Milan Kundera’ya haksýzlýk sayýlacak belki ama, hiçbir sürgünün hayatý kendi macerasýyla sýnýrlý deðil. Genellikle üçüncü dünya ülkeleri denilen ülke insanlarýnýn Kuzey-Batý Avrupa ülkelerine bakýþý saf denecek kadar heyecan ve þevkle doludur. Bütün sorunlarýn sonu gibidir bu ülkeler. Barýþ, Özgürlük ve rahatlýk cennetidir buralar. Bu tür bir yaklaþýmlarýn yaygýnlaþmasýna, Türkiye toplumu adýna konuþursak, Osmanlýlardan beri süregelen akýmlarýn, reformlarýn, aydýn-entelektüel kesimlerin rolü büyük olmuþtur. Siz neler söyleyebilirsiniz bu konuda? Gelmeden önceki duygularýnýz, beklentileriniz ile þimdiki duygularýnýz arasýnda nasýl bir geliþim oldu? Bu sorunuzla, derginizin sýnýrlarýný zorladýðýnýzýn farkýnda mýsýnýz sevgili Gül? Neresinden tutulursa orasýndan balon verecek, hacimli, dallý budaklý bir konu bu. Vaat edilmiþ cennet, Nuh Nebiyi önceleyen bir rivayettir. Ve hep rivayet olarak da kalacaktýr. Nerede deðilsek orada daha iyi olacaðýmýz beklentisi, umudu, düþü, insaný yollara saran ve yönelinen o düþ ülkeyi, yakýnlaþtýkça uzaklaþtýran bir serap, bir yanýlsama halidir çoðu kez. Bu hal her þeye karþýn iyidir. Ben, Avrupa’ya une revue ou alors de publier un livre ne suffit pas pour être un écrivain. Si cela peut être une réponse à votre question : mon premier poème fut publié en Allemagne dans l’année mémorable 1980 dans une revue issue de l’immigration. Je peux également citer les revues suivantes: Tohum, Gerçek Sanat, Dönemeç, Imece, Evrensel Kültür... Comment est-ce que vous avez atterri en France. Serait-ce parce que, comme vous le dites « à l’Ouest toujours plus à l’Ouest », que vous êtes là ? Les vers que vous citez sont suivis de la question suivante : était-il un hasard ? J’ai préféré ne pas y répondre car ce qui est essentiel n’est pas tant d’aller d’un endroit à l’autre mais l’état même dans lequel cet acte vous met. Dans le poème, l’accent est mis là sinon le sujet ne m’est pas imprécis. Les comment et les pourquoi importent peu, maintenant je suis là et ce depuis des années, peut-être que ça va être considéré comme une injustice envers KUNDERA. Lui, il continue d’écrire des romans avec des thèmes éculés dans un monde qui n’en finit pas de chavirer, un monde qui se définit en partant des chars russes qui ont envahi la Tchécoslovaquie et envoyés à la casse depuis belle lurette. Mais la vie d’un exilé ne se limite pas à sa propre aventure. En général, le regard de ceux qui viennent des pays dits du « tiers monde » envers les pays occidentaux est empreint d’enthousiasme allant jusqu’à la naïveté : comme si l’Occident était une réponse à tous leurs problèmes. Dans la société turque également, les courants politiques, les réformes, et les intellectuels depuis l’Empire ottoman ont une part de responsabilité importante dans cette approche. Avec la République turque, cela s’est intensifié, les quelques pays riches de l’Europe représentant le modèle unique aux yeux de tous. Qu’en dites-vous ? Qu’avez vous à dire de l’écart entre vos attentes avant d’arriver et ce que vous avez trouvé ici une fois arrivé ? Vous rendez-vous compte que vous forcez un peu les limites de votre revue avec cette question ? Il s’agit là d’un sujet pour le moins volumineux qu’on ne sait trop par quel bout N° 87 OLUSUM/GENESE , 27 çýkmak fikrini taþýmadan önce, Türkiye’de tamamlanmýþ ve yayýmcýya teslim edilmiþ kitabýma “Gitmek Bir uzun Öykü” adýný vermiþtim. Ve bu ad veriþte “gerçek yolcu yalnýz gitmek için gidendir” diyen Charles Baudelaire’den esinlendim. Kötülük Çiçekleri’nin Yolculuk 1 adlý þiirinde yer alan bu dize kitabýmýn çýkýþ noktasý oldu. Buradan sorunuza dönecek olursak, heyelana kapýlmýþ dünyayý, “gitmek” fiilinden daha iyi ne anlatabilir?!. 18ci ve 19cu yüzyýl Fransýz yazarlarýnýn çoðunun yaratýcý enerjilerini gitmek, gezip görmek düþü üzerine kurduklarýný hatýrlayalým. Daha somut konuþalým isterseniz. Yüzyýlýn bitmez tükenmez dalgalanmalarý içinde yaþanan demografik hareketlilik, birey temayülleriyle açýklanamaz. Bu üçüncü dünyaya ait bir sorun da deðil sadece. Tarihsel, sosyo-ekonomik iliþkisi içinde bu sorunun bir ucunda duruyor Batý Avrupa. Küredeki tüm taþlarýn yerinden oynatýldýðý bir yüzyýldan geçtiðimizi hatýrlayalým. Uzak yakýn her ülkeyi insanýyla hareketlendiren bir kaosu yaþýyor dünya. Çehresi, deðerleri deðiþen yeryüzünde, yerinden yurdundan edilenler; ya da yer yurt beðenmezler, kaybolan düþlerine uygun bir iklim arýyorlar... Fransa’da yaþamayý tercih etmiþ Emirali’nin yola çýkarken ne umduðunun, ne bulduðunun hiç mi hiç önemi yok. Bu sorun bir insanlýk hali olarak beni daha çok ilgilendiriyor. Peki, gitmekten söz etmiþken “Gitmek Bir Uzun Öykü” adýný taþýyan nesir þiirlerinizde, günlük gözlemlerinizden söz 28 OLUSUM/GENESE N° 87 , prendre. Le « paradis promis », cela précède bien des légendes et ce n’est qu’une légende. L’attente qui consiste à croire qu’on sera mieux là où l’on n’est pas encore est un mirage. Mais ce qui est bien est de partir; avant même de partir j’avais intitulé mon livre « Partir est une longue histoire » je me suis inspiré de Baudelaire : « Mais les vrais voyageurs sont ceux-là seuls qui partent / Pour partir... » Même que j’ai pris ces vers dans mon livre comme des vers phares. Quel verbe mieux que partir pourrait traduire l’état du monde pris dans des tourbillons ? L’énergie créative des auteurs des 18ème et 19ème siècles provenaient en grande partie des rêves de « partir et aller ». Si l’on veut parler plus concrètement, la mobilité vécue dans les tumultes du siècle ne peut être expliquée par les tendances personnelles et le problème ne concerne pas que les pays du tiers monde. L’occident se trouve dans le sens opposé du problème, du fait du contexte historique et des liens sociaux, économiques enchevêtrés. Ce n’est pas très important ce que Emirali pourrait espérer trouver en venant ici. Ce qui m’intéresse est un état et une condition humaine. Dans votre poème intitulé « Partir est une longue histoire » vous faites part de vos observations quotidiennes. Mais, ces textes mettent l’accent sur votre côté pessimiste. Votre révolte ne s’apaise pas, même si vous subissez les faits qui vous entourent, les décors que vous voyez ; une sorte de pessimisme s’empare du lecteur. Une fois votre texte terminé, ce pessimisme se dissipe-t-il ? Je suis de ceux qui voient le verre à moitié vide. Les faits, les phénomènes que j’observe se présentent à moi par leurs côtés burlesques. On dit que j’ai un langage sarcastique, piquant et extraverti qui harcèle son propre « Je » et qu’on m’invite souvent, au vu des côtés nihilistes de ce style, à la raison. Dans ce sens là, votre remarque est tout à fait à propos. Néanmoins, il faut aussi tenir compte des lecteurs qui tirent un plaisir jouissif de la lecture du même texte avec des conclusions différentes. Peut-être ne supportons-nous pas qu’on nous confisque la part de consolation dans la fiction. C’est pourquoi j’évite de publier un texte intitulé « pièce dont ediyorsunuz. Ancak oldukça karamsar bir yönünüzü ortaya koyuyor bu. Ýsyanýnýz, sanki etrafýnýzý çevreleyen olaylara, dekorlara, maruz kalmanýzla yatýþmýyor. Çoðu kez bir karamsarlýk sarýyor okuyucuyu da. Eseriniz ortaya çýkýp “doðum” bittiðinde bu karamsarlýk daðýlýyor mu? Yoksa bu sizin bir parçanýz mý? Kendinizi nasýl tanýmlayabilirsiniz? Bardaðýn bir yarýsýný boþ görenlerden sayýlýrým, evet: gözlemlediðim durumlar, olgular daha çok matrak yanlarýyla çarparlar bana. Bu olumsuzu olumlama sayýlabilir hani. Dýþa dönük iðneleyen bir dilim, içe dönük öznesini hýrpalayan bir “humour” taþýdýðýmdan söz edenler oluyor. Buna karþýlýk gelen saptamanýzla isabet buyuruyorsunuz sevgili Gül. Ne ki, okurun alýþkanlýk düzleminde seyretmeyen metinlere dirençte gerekli biraz da. Ayný metinden farklý okuma keyfi ve sonuçlar çýkaran okurlarý da hesap edelim, derim yine de. Gerçeklikten bize sirayet eden kãbusa karþýlýk, kurgudaki avuntu payýmýzýn elimizden alýnmasýna taham-mül edemiyoruz belki de. Susurluk Türkiye’sini anlatan Metni Kayýp Oyun adlý çalýþmam, çocuklarýn eriþe-bileceði yerlerden uzak tutulmasý gereken dilindeki þiddeti nedeniyle, yýllar geçti yayýmlamaktan itina ettiðim çalýþmalarýmdan biri. Yabancý edebiyatla iliþkilerinizden söz edelim isterseniz biraz da. Etkilendiðiniz þiir akýmlarý, þairler var mý? Sekiz yýldýr yaþamakta olduðum Fransa, burada yaptýðým yeni öðrenim olanaklarýndan baþlayarak; yeni okuma kaynaklarý, izlediðim filmler, belgeseller, görüp gezdiðim yerler, tanýdýðým hayatlar ve insan halleri itibariyle yeni imge alanlarý açtý önüm sýra. Modern Fransýz edebiyatýnýn panoramasý sayýlacak; üç öðrenim yýlý boyunca aldýðým dersler, karþýlaþtýrmalý okumalar, eski kaynaklarýmla iliþkisi içinde belli bir sistematik edinmeme, kendi yazdýklarýma daha eleþtirel bakmama ve türler arasý yazýnsal dolaþmalarýma yön verdi. Sözgelimi, Fransa’daki okumalarýmdan önce Dada ve Sürrealizmin karþýt kulvarýnda geliþen Dekadancýlarý ve “Yeni Roman”cýlarý pek tanýmýyordum. Türkiye’deyken Amerikan, Latin Amerika ve Ýtalyan edebiyatý okumalarýmýn merkezindeydi daha çok. Son Avrupalýlarý, Frankfurt Okulu çevresini burada okudum. le texte est perdu », à cause de la violence contenue dans son langage, à mettre hors de la portée des enfants. Parlons de vos rapports avec la littérature étrangère Quels sont les courants poétiques et les poètes qui vous ont influencé ? Cela fait 8 ans que je vis en France. Les nouvelles sources de lecture, le cinéma français, les études que j’ai faites, les vies croisées, les hommes rencontrés m’ont ouvert de nouveaux horizons poétiques. Les cours universitaires que j’ai pris pendant 3 ans, qui peuvent être considérés comme le panorama de la littérature française, m’ont permis d’acquérir une certaine systématique, d’avoir un regard critique envers moi-même et finalement de faire un voyage littéraire à travers les genres. Par exemple avant les lectures effectuées en France, je ne connaissais pas les décadents qui évoluaient à l’opposé des surréalistes et dadaïstes. De même on ne peut pas dire non plus que je connaissais le nouveau roman et, à part quelques noms classiques, plus généralement la littérature française. En Turquie la littérature latino-américaine, américaine et italienne étaient au centre de mon intérêt littéraire. J’ai connu ici les nouvelles générations d’écrivains européens et l’Ecole de Frankfort. Mais j’ai aussi beaucoup désappris. Le fait de vivre ailleurs qu’en la langue où j’écris éteint quelque peu les émotions concernant la langue. Dans ce climat qui m’est étranger, je ne retrouve pas la qualité intellectuelle de mes relations en Turquie et les influences positives et motrices que tout cela comportait. Au traumatisme d’enfance d’être né dans une langue de minorité, d’avoir grandi en turc, s’est ajouté, à mi-chemin, la domination d’une autre langue. Ainsi le bégaiement, dont je parle souvent, s’est-il aggravé. Il me fut très difficile de m’approprier ces mots qui ne correspondaient pas aux flux de mon cerveau. Quant aux influences, cela est devenu inextricable. Je sais que nous sommes la somme de ceux qui nous précèdent mais si je dois citer quelques sources d’influence, je citerais plutôt des romanciers et essayistes que des poètes. D’après vous, quelle est la situation de la poésie en Turquie et en France ? N° 87 OLUSUM/GENESE , 29 30 Yine de yitirdiklerim çok oldu. Yazdýðým dilin dýþýnda bir ülkede yaþýyor olmak dile dair heyecanlarýnýzý söndürüyor zamanla. Bana yabancý bu iklimde, iliþkilerimdeki eski entelektüel kaliteyi ve etkileþim olanaklarýný yitirdim. Bir azýnlýk diline doðup Türkçe’ye büyümenin çocukluk travmasýna, yolun yarýsýnda bir baþka dilin egemenliði çöktü. Böylelikle sýkça sözünü ettiðim kekemeliðim daha da derinleþti. Zihin akýþýma karþýlýk vermeyen kelimeleri sahiplenmem de zor oldu. Varoluþun olanaklarýný, konuþtuðu dilin sýnýrlarýna kapayan bir dünyada müþkül bir durumdu bu. Hangi akýmdan, kimlerden ne kadar etkilendiðime gelince, kalabalýk toplamý içinde ayrýmsanamaz bir hal aldý bu. “Her yazar okuduðu baþka yazarlarýn toplamýdýr.” Bu sözün yabana atýlmaz bir doðrusu olduðunu biliyorum. Bu iliþki içinde þairlerden çok, iyi romancýlar, denemeciler yazma duygumu kamçýlar. Y a-t-il suffisamment de lecteurs de la poésie ? Pour autant que j’ai pu suivre l’état de la poésie en France, elle ne parait pas très brillante. On peut observer cet état de choses par les faibles tirages des recueils de poésie et le désintérêt du public et des lecteurs pour la poésie, malgré les fêtes organisées aussi bien à Saint Sulpice qu’au niveau national. Je rencontre rarement quelqu’un avec un livre de poésie à la main. La poésie comme la nouvelle se retirent de la vie des Français. Les traductions semblent remplir le vide. Il était frappant de constater lors de la fête de la poésie que le format, la conception des livres de poésie étaient conçus d’abord comme des objets de consommation. Ces derniers temps, Alain Suied, Jean-Pierre Verheggen, Yves Bonnefoy, Ghérasim Luca sont des poètes que je lis avec plaisir. Sizce bugün Fransa ve Türkiye’de þiirin durumu ne? Yeterince þiir okuyucusu var mý? Ýzleyebildiðim kadarýyla Fransa’da þiirin durumu pek iç açýcý görünmüyor. Sýnýrlý sayýdaki edebiyat dergisinin sayfalarýna yansýyan þiirlerde yenilik göremiyorum. Üç – beþ yüz adet basýlýp raflarda tüketilmeyi bekleyen þiir kitaplarýna ve farklý mekãnlarda düzenlenen okuma etkinliklerine dönük ilgisizlik moral tutamaklardan soyunmaya aday, romantizmi ve þiirselliði hayatýndan boþlamýþ bir topluma iþaret ediyor. Her yýl Paris Saint - Sulpice alanýnda düzenlenen Þiir Kitaplarý Fuarý, ulusal düzeydeki þiir bayramlarý da vaziyeti idare eder görünmüyor. Elinde þiir kitabý taþýyan birilerine pek seyrek rastlýyorum. Önemli bir þiir izleðine sahip Fransýzlarýn hayatýndan (öykü gibi) þiir de çekiliyor gibi. Fransa’da öykü kitaplarýnýn giderek seyrek basýldýðý biliniyor. Þiirin geçmiþ izlekleri üzerinde daha güçlü tutamaklarý var neyse ki. Boþluðu kapamak için baþka dillerden çeviriler, ve özellikle “Francophone” kaynaklardan bolca bir ürün akýþý var. Þiir kitaplarýnýn öne çýkan albeni; görsellik, biçim, ambalaj, birer tüketim objesi olarak tasarýmlarý, bu yýlýn þiir kitaplarý fuarýnda dikkatimi çeken þeydi. Sarsýcý, soluk kesici þiirler özlüyorum. Jean-Pierre Verheggen, Ghérasim Luca ve þiirlerinden çeviriler de yaptýðým Yves Pouvez-vous nous dire quelques mots sur la poésie actuelle en Turquie ? La poésie semble être très à la mode dans la Turquie d’aujourd’hui, sous l’impulsion d’une demande populaire et « arabesque ». Pour autant qu’il me soit possible de juger et de voir à la distance où je suis, les revues oligarchiques, formatées, les anthologies approuvées par les autorités sont légion. Dans les émissions de télé et de radio, on se presse pour accueillir les poètes ; on imprime un nombre impressionnant de recueil de poésie. Les choix sexuels, le sensationnel, les attitudes des tabloïds sont des facteurs favorisant vos chances. Il est très à la mode de republier tous ses livres (tout comme je l’ai fait !). Mais même tout cela ne suffit plus pour vous faire remarquer. Il faut se reposer sur la puissance financière d’une maison d’édition financée par une banque ; c’est ainsi qu’ils hypothèquent l’avenir des auteurs. Mais dans ce monde mercantile sans scrupule, je dois aussi dire qu’il y a des auteurs qui avancent silencieusement, constituent leurs oeuvres et écrivent des romans, des poèmes magnifiques. Bien qu’il n’ y ait plus d’avant-gardistes comme N. Hikmet, Ahmet Arif ou ceux du deuxième Renouveau, ceux que je peux citer à titre d’exemples sont romanciers : Hasan Ali Toptas, Ihsan Oktay Anar, poètes OLUSUM/GENESE N° 87 , Bonnefoy, Alain Suied son dönem Fransýzca’da severek okuduðum þairler olarak adlarýný anmýþ olayým. Türk þiirin bugünkü durumuyla ilgili fikrinizi söyleyebilir misiniz? Yukarýdaki saptamalarýmýn içerdiði öznelliði ve olasý eksik - güdük yanlarý saklý tutalým. Görece bir iyilikten söz edebilir Türkçe þiir adýna. Popüler kültür ve arabesk ihtiyaçlarýn da etkisiyle, þiir hayli revaçta görünüyor bugünün Türkiye’sinde. Kulak kesildiðim mesafeden izleyebildiðim kadarýyla, aks doðrultularý birbirlerine göre ayarlanmýþ dergiler ve DSÝ (Devlet Standartlarý Enstitüsü ) damgalý antolojiler, yýllýklar gýrla gidiyor. Televizyon ve radyo programlarýnda þairleri aðýrlamak modadan sayýlýyor. Sayýsýz þiir kitaplarý basýlýyor. Sýra dýþý cinsel tercihiniz, memeli ya da güzel sesli oluþunuz, sansasyonel ve magaziner çýkýþlar gösterebilme beceriniz, bir yarýþmadan bir ödüle kitaplar, dosyalar yetiþtiriyor oluþunuz dolaþým aðýnda sansýnýzý aktýran faktörler. Bu yýl içinde benim yaptýðým gibi, eski kitaplarýný yenileriyle birlikte basmak, külliyatlar çýkarmakta moda. Ancak, herkesin herkesi omuz baþýndan hizaladýðý o bildik dirsek düzeni içinde, üçü-beþi bir arada kitaplar yayýnlamýþ olmak, (paslaþma sansý vermediðiniz bir mesafede)fark edilmenize yetmiyor. Bankalarýn finanse gücüne dayanan kimi yayýnevlerinin, eserlerine verdiði telife karþýlýk þairine, yazarýna ömür boyu ipotek bindirmesi þiirin, edebiyatýn, yaratýnýn yediði ciddi bir tecimsel kazýk. Bu arada, olaðanüstü güzel romanlar, öyküler, þiirler yazmakta, nitelikli çeviriler yapmakta olan, iþinin ehli : Hüseyin Ferhat, Béjan Matur, et aussi, tous les poètes des cercles des Editions de PIYA qui brassent une poésie, des sensibilités, des langues différentes, qu’on ne voit pas beaucoup dans les anthologies officielles. Ces derniers, je les considère toujours de ma tribu. Certains d’entre eux, que j’aime plus que leur mère peut les aimer, ont malheureusement évolué vers des mains étrangères et pris des mauvaises habitudes de rue ! Avez-vous un message à transmettre aux lecteurs d’OLUÞUM/GENESE ? La réalité est encore pleine d’espoir et de bir pek çok ismin sessizce aldýðý mesafeyi de gýptayla izliyorum. Romanda Hasan Ali Toptaþ, Ýhsan Oktay Anar, Þiirde Hüseyin Ferhat, Bejan Matur aklýma ilk gelen isimler. Nazým Hikmet, Ahmed Arif, ya da Ýkinci Yeniciler gibi ardýllarýna çýðýr açan yeni, öncü çýkýþlar yok ama, pek çok ismin ürünlerini daha nitelikli bir kývama taþýyýp, olgunlaþtýrdýðýný, kendince bir kimlik kazandýrdýðýný izleyebiliyorum. Sadece þiir kitaplarý yayýnlayan Piya Þiir Kitaplýðý içinde ürünleriyle bir araya gelen, ve ancak “Bilboard”, antoloji ve yýllýklarda adlarýna pek rastlanmayan; daha geniþ bir coðrafya ve dillerden þiir duyarlýklarý taþýyan; aforoz edilesi sairleri hâlâ kabilemden sayýyorum. Kendilerini annelerinden çok sevdiðim bu arkadaþlarýmdan kimleri, yazýk ki üvey ellere büyüdüler ve kötü alýþkanlýklar edindiler sokaktan!.. OLUÞUM/GENESE okurlarýna iletmek istediðiniz bir mesajýnýz var mý? Gerçeðin kendisi daha baþka umut ve olanakla yüklü elbette. Sözü baþa saracak olursam, ne Fransýz ne de bugün ki Türkiye edebiyatý hakkýnda yeterli sayýlabilecek bir fikre sahip deðilim. Bulunduðum Fransa’da olduðu gibi, çýkýp geldiðim ülkeye de, yabancý sayýlýyorum artýk. Bu mesafeden dillendirilmiþ öznel saptamalarým baðýþlanýr umarým. Ýki dilde þiire, edebi yaratýcýlýða dönük çabasýyla, ürünlerime sayfalarýnda geniþ yer açan Oluþum/Genese’in yazar çizer kadrosuna, okur çevresine içtenlikli bir merhabanýn vesile olsun bu söyleþi. Ve buna ön ayak olan size de, özellikle teþekkürler. n possibilités. J’en viens au tout début, je n’ai pas une idée suffisante concernant aussi bien la littérature française que turque. Et je suis tout aussi étranger au pays d’accueil qu’au pays natal. Que l’on me pardonne mes subjectivités et imprécisions prononcées de loin. Je souhaite que cette entrevue soit l’occasion d’un bonjour sincère à l’équipe de votre revue qui contribue à la créativité littéraire et à la poésie en deux langues par ses efforts, à votre revue qui ouvre ses pages à mes poèmes ainsi qu’aux lecteurs. Enfin à vous qui avez permis tout cela... n N° 87 OLUSUM/GENESE , 31