édito de M urat V as ı f ERPUYAN - Association des Revues Plurielles
Transkript
édito de M urat V as ı f ERPUYAN - Association des Revues Plurielles
édito N os lecteurs avaient fait la connaissance de Jean-Louis Mattei dans notre précédent numéro. Dans ce long entretien, j’avais évoqué son important travail de traduction des poètes contemporains turcs. Nous ne pouvons pas affirmer qu’en France la poésie turque, hormis quelques poètes, soit connue. De ce point de vue le travail autrefois accompli par Mattei, pour la revue Yeni Biçem, est très important. Dans ce numéro nous vous présentons un aperçu de cette production composée d’une douzaine de poètes, dont certains sont connus de nos lecteurs assidus, tels Enis Batur, Gültekin Emre, Aytekin Karaçoban, alors que Ahmet Ada, Hüseyin Alemdar, Abdülkadir Budak, Metin Celâl, Veysel Çolak, Küçük Ýskender, Yunus Koray, Ayten Mutlu, Çiðdem Sezer sont publiés pour la première fois. Nos lecteurs habituels connaissent aussi Antoni Yalap, qui revient cette fois, avec une nouvelle. De même notre amie, la Vice-Présidente de l’association A TA TURQUIE, la turcophile, Claudine Demailly (Türkkan Meliha) présente sa Turquie sous forme de Récits de voyage. Lors de cette première partie vous redécouvrirez des endroits, qui vous sont probablement familiers, par la perception de Claudine. Un autre turcophile, Stéphane Jagic, également membre du Conseil d’administration d’A TA TURQUIE, -quelle coïncidence- nous livre le résultat de ses innombrables recherches sur la Turquie : la lettre datée du 6 avril 1536 écrit par Soliman le Magnifique à François 1er, date du début d’une amitié franco-turque que l’on évoque parfois lors des visites officielles mais que de nos jours les positions françaises remettent en cause alors qu’elles sont en train de « faire d’une amie un ennemi » ! Il est fort intéressant de lire ce texte issu de la curiosité personnelle écrit par un non historien qui offre des clés pour comprendre la place de la France et de la francophonie en Turquie, certes en constante détérioration ces dernières décennies. Quand on évoque l’immigration en Allemagne on pense aux Turcs et en France aux Maghrébins. de Murat Vasýf ERPUYAN G eçen sayýmýzda okuyucularýmýzý Jean-Louis Mattei ile tanýþtýrmýþtýk. Uzun söyleþimizde çaðdaþ Türk þairlerinden yaptýðý çevirilerin önemine deðinmiþtik. Bir iki þair dýþýnda Fransa’da Türk þiirinin tanýndýðýný söylemek olasý deðil. Ýþte bu nedenle Mattei’nin çeviri çalýþmalarý bu boþluðu dolduruyor. Bu sayýda, zamanýnda Yeni Biçem dergisinde yayýnlanan þiirlerden bir kýsmýný yayýnlýyoruz. Gelecek sayýlarda da devam edeceðiz. Bu ilk bölümde bir düzine þair yer alýyor. Bunlarýn bazýlarýný devamlý okurlarýmýz tanýyor. Enis Batur, Gültekin Emre, Aytekin Karaçoban gibi. Ahmet Ada, Hüseyin Alemdar, Abdülkadir Budak, Metin Celâl, Veysel Çolak, Küçük Ýskender, Yunus Koray, Ayten Mutlu, Çiðdem Sezer ilk kez yayýnýmýzda yer alan çaðdaþ Türk þairleri. Yine düzenli okurumuzun tanýdýðý bir isim olan Antoni Yalap ise bir öykü ile yeniden sayfalarýmýzda yer buluyor. Okuyucularýn tanýdýðý bir baþka sima da Claudine Demailly, A TA TURQUIE’nin Baþkan Yardýmcýsý, inançlý bir türksever, ve nam-ý deðer Türkkan Meliha, Türkiye’sini yolculuk notlarý biçiminde sunuyor. Çoðunuzun bildiði yerleri bir de Claudine bakýþý ile yeniden keþfedebilirsiniz bu dizinin ilk bölümünü okurken. Bir baþka Türksever, yine A TA TURQUIE yönetim kurulu üyesi – ne tesadüf ! - Stéphane Jagic, Türkiye merakýnýn ürünü sayýsýz araþtýrmalarýndan bir tanesi olan bu yazýsýnda, 6 Nisan 1536 tarihinde Kanuni Sultan Süleyman’ýn 1. François’ya gönderdiði, günümüzde Fransýz Ulusal Kütüphanesinde saklanan, mektubundan yola çýkarak iki devlet arasýnda kurulan dostluk ve dayanýþma iliþkilerini anlatýyor. Uzmanlýðý tarihçi olmayan bir kiþiden zaman zaman duyduðumuz « Fransa ile Türkiye arasýndaki 5 yüzyýllýk dostluk » söyleminin kökenlerini okumak son derece ilginç. Stéphane’nýn bu katkýsý bende Fransýzca’nýn, Fransa’nýn, Türkiye’de git gide kaybettiði prestiji ve bu ülkenin son zamanlarda « neden bir dosttan düþman yaratmaða » çalýþmak gibi bir konumda olduðu üzerine bir kez daha düþünmeðe yol açtý. Göç deyince, Almanya’da öncellikle Türkler, Fransa’da da Magrebliler akla gelir. Araþtýrmacý ve üniversitede öðretim görevlisi Cyrine Hamida Cyrine Hamida, chercheuse et enseignante, analyse l’image des travailleurs étrangers par les syndicats et le patronat des deux pays. En lisant son texte vous vous rendrez compte de la fluctuation des positions dans le temps mais aussi des évolutions divergentes entre les deux pays sur cette image. Mai 68 ! Comme la Révolution française, Mai 68 fait partie des événements marquants de l’histoire mondiale, puisque les répercussions de ces jours et nuits de mai, au départ purement français, sont mondiales. Georges Daniel à partir de ses témoignages et Hülya Nergis par sa sensibilité turque nous conduisent à cette époque. Mille mercis à mon ami Ferit Düzyol qui nous a permis d’illustrer ces textes par les photos remarquables de Gökþin Sipahioðlu parues récemment dans un livre intitulé « L’Histoire en photos – Mai 68 ». Une des ambitions de cette revue est de contribuer à la constitution de l’histoire de l’immigration turque et de la présence turque en France. Je ne sais pas s’il est juste de qualifier d’immigré Attila Bayraktar. Oui, puisqu’en 1958, prenant le bateau Akdeniz qui assurait à l’époque la liaison ÝstanbulMarseille, il est arrivé en France. Il voulait atteindre Paris pour voir le Louvre, le « temple de l’art », afin d’avancer dans son art. Oui, il était un immigré puisqu’un beau jour de la période de la guerre d’Algérie il a été victime du délit de faciès : un policier l’a embarqué au commissariat considérant qu’il était Arabe. Mais Attila, peintre humble et exigeant, a fait de la France sa patrie où il a fondé une famille. Il s’est installé, après son séjour parisien dans la France profonde à Saint-Sauveur (Les Deux-Sèvres). Je pense qu’il était plus connu en France qu’en Turquie, mais ses racines lui fournissaient l’énergie, l’imagination et la richesse culturelle… Il était un enfant de Düzce (il a été meurtri quand cette ville a été frappée par les terribles séismes de 1999) il s’est éteint à Bressuire en France, lieu de son repos éternel. Ce dossier d’hommage à Attila Bayraktar était un devoir pour nous ; je suis heureux de vous le présenter dans ce numéro. Almanya’da ve Fransa’da iþçi ve iþveren sendikalarýnýn yabancýlar üzerindeki « imaj »ýnýn bir analizini yapýyor katkýsýnda. Bu algýlamanýn zaman içinde nasýl deðiþtiðini, sendikalar ile patronlarýn yaklaþýmlarýnýn iki ülke arasýnda karþýlaþtýrýlmasý zaman zaman ilginç tablolar çýkarýyor ortaya. 68 Mayýsý! Fransýz devriminde olduðu gibi öncellikle Fransa’nýn yaþadýðý bir olay ama bütün dünyaya yayýlýyor, 1968 Mayýs’ýnýn etkileri her yerde hissediliyor ve dünya tarihinin kaçýnýlmaz sayfalarýndan birini oluþturuyor. Georges Daniel 1968 Mayýs’ýnda yaþadýklarýndan yola çýkarak, Hülya Nergis de bir Türk aydýný gözüyle yazdýklarý yazýlarla bizi o günlere götürüyorlar. Deðerli dostum Ferit Düzyol’a bir teþekkür borcum var bize bu yazýlarý Gökþin Sipahioðlu’nun, geçtiðimiz günlerde « L’Histoire en photos – Mai 68 » adlý kitapta da yayýnlanan eþsiz fotoðraflarý ile resimleme olanaðý verdiði için. OLUÞUM/GENESE’in en önemli amaçlarýndan biri de Fransa’daki Türkiye kökenli göçün ve Türkiye kökenlilerin yaþamýnýn tarihinin oluþmasýna katkýda bulunmak. Belgeler, araþtýrmalar ve bu tarihin aktörleri kiþiler hakkýnda yazýlar bu anlamda bizim için son derece önemli. Attila Bayraktar’a göçmen demek doðru olur mu? Niye olmasýn? Olur, o deðil mi 1958 yýlýnda Ýstanbul’da Akdeniz vapuruna atlayýp Marsilya’ya gelen? Oradan, sanatýnda ilerlemek üzere Paris’e « sanatýn mabedi » Louvre Müzesi’ni görmeye giden! Hatta Cezayir savaþý günlerinde iþgüzar Fransýz polisi tarafýndan Arap diye karakola götürülen! Attila Bayraktar Fransa’da yuva kurdu, bir süre Paris’te yaþadýktan sonra taþraya, küçük Saint-Sauveur þehrine yerleþti. Ve Fransa onun ülkesi oldu, dilini, kültürünü özümsedi, ama Türk kökeni ona enerji verdi, yaratýcýlýðýnýn, sanatýnýn gerektirdiði çok kültürlülüðün kaynaðý oldu. Ve Fransa’da Türkiye’den daha fazla tanýndý… Düzce’nin çocuðu Attila yaþama gözlerini Fransa’da Bressuire kentinde yumdu ve Fransa onun artýk sonsuza dek ikametgâhý olacak. Bayraktar’la görüþmek þansým olmadý, ancak bu dosyayý hazýrlarken okuduklarýmdan cana yakýn, alçak gönüllü, ama sanatýnda taviz vermeyen bir kiþi olarak tanýdým onu. Kendisi için bir saygý dosyasý hazýrlamak bizim için bir görevdi, bunu da gerçekleþtirdiðimiz için mutluyum. Je remercie vivement Neveser Aksoy de nous avoir proposé cet hommage et Emre Bayraktar (fils d’Attila) pour sa contribution permanente et précieuse dans l’élaboration de ce dossier. Neveser Aksoy’a bu dosyayý önerdiði için, Atilla’nýn oðlu Emre Bayraktar’a da dosyanýn oluþmasýnda verdiði sürekli katkýlarýndan dolayý teþekkür ederim. Bonne lecture, en espérant que vous n’oublierez pas de renouveler abonnement ! q Bol okumalý günler, aboneliðinizi yenilemeyi de unutmamanýz dileðiyle... q