Kimya
Transkript
Kimya
KİMYA SEKTÖRÜ HS No: (2705-2715, 28-39, 4001-4010, 4014-4017) Kimya sektörü ürünleri oldukça geniş bir ürün yelpazesine sahiptir. Sektör; mineral yakıtlar/yağlar (27 GTİP’li), inorganik kimyasallar (28 GTİP’li), organik Kimyasallar (29 GTİP’li), eczacılık (30 GTİP’li), gübre (31 GTİP’li), boya, macun, vernik (32 GTİP’li), parfümeri ve kozmetik (33 GTİP’li), sabun (34 GTİP’li), albüminoid madde (35 GTİP’li), barut,patlayıcı madde (36 GTİP’li), fotoğrafçılık, sinemacılık eşyası (37 GTİP’li), muhtelif kimyasallar (38 GTİP’li), plastik ve plastikten mamul eşya (39 GTİP’li) ve kauçuk ve kauçuktan eşya (40 GTİP’li) ürünlerini kapsamaktadır. DÜNYA ÜRETİMİ Dünyada kimya sanayinin yaklaşık % 38’ini ana kimyasallar, % 27’sini özel kimyasallar, %25’ini farmasötikler ve % 10’unu tüketici kimyasalları oluşturmakta olup; kimya üretiminin yaklaşık % 33’ü Asya, % 29’u Avrupa Birliği, % 25’i NAFTA ülkeleri tarafından gerçekleştirilmektedir. Kimya sanayi üretiminin dünyada sektörlere hammadde temini açısından dağılımına bakıldığında sektör üretiminden; tekstil ve hazır giyim sektörünün %3,2, elektrikli eşya sektörünün %2,2, makine ve elektrik sektörlerinin %2,8, işlenmiş metal ürünler sektörünün %3,1, madeni ürünler sektörünün %3,1, inşaat sektörünün %7,9, otomotiv sektörünün %4,3, kağıt ve baskı ürünleri sektörünün %4,6, toptan ve perakende sektörlerinin %5,1, tarım sektörünün %7, kauçuk ve plastik sektörünün %13,9, hizmetler sektörünün %4,9 pay aldıkları görülmektedir. Firmalar açısından bakıldığında ise, çeşitli ülkelerde tesisleri bulunan BASF, Dow Chemicals, Eastman Chemical Company, Shell, Bayer, INEOS, ExxonMobil, DuPont, SABIC, Braskem ve Mitsubishi dünyadaki en büyük kurumsal kimya ürünleri üreticileri arasında yer almaktadır. DÜNYA TİCARETİ Dünya kimya sanayi ihracatı 2013 yılında yaklaşık 5,1 trilyon ABD Doları olarak gerçekleşmiş olup dünya toplam ihracatı (18 trilyon ABD Doları) içerisindeki payı %28,9’tür. Aynı yıl itibariyle kimya sanayi ithalatı ise 5,5 trilyon ABD Doları olarak gerçekleşmiş olup, dünya toplam ithalatı (18,7 trilyon ABD Doları) içerisindeki payı %29,3’dir. (ITC Trademap) Öte yandan, dünyadaki kimyasal madde dış ticaretinin coğrafi dağılımına bakıldığı zaman her ne kadar son senelerde Asya’nın payının artmasıyla payı azalsa da, AB’nin halen en büyük dış ticaret hacmine sahip olduğu görülmektedir. Avrupa Kimya Endüstrisi Konseyi –CEFIC- verilerine göre, 2012 yılında AB-27 ülkeleri dünya kimya ihracatının %41,6’sını gerçekleştirirken, Asya ülkeleri %35,2’sini, NAFTA üyesi ülkeler %13,5’ini, diğer Avrupa ülkeleri %5’ini, Latin Amerika ülkeleri %5,7’sini ve Afrika ve Okyanusya ise %2’sini gerçekleştirmiştir. © Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2014 1 Dünya 2013 yılı kimya ürünleri ihracatı rakamlarına göre başlıca ihracatçı ülkeler ABD, Suudi Arabistan, Rusya Federasyonu, Almanya, Belçika, Hollanda, Çin, Kanada ve Birleşik Arap Emirlikleri olarak sıralanmaktadır. Söz konusu ülkelerin birçoğunun anılan sıralamada ilk sıralarda yer almalarındaki başlıca etken, bahsi geçen ülkelerin dünya mineral yakıtlar ve yağlarda yapmış oldukları üretim, işleme veya pazarlama olarak değerlendirilebilir. Dünya kimya ürünleri ihracatında ülkemiz 2013 yılında yaklaşık 19,2 milyar ABD doları düzeyindeki ihracatı ve %0,37’lik payıyla 44. Sırada yer almıştır. Tablo 5. Ürün Bazında Dünya Kimya Sektörü İhracatı (Bin ABD $) Fasıl 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 ÜRÜN Mineral Yakıtlar / Yağlar İnorganik Kimyasal Organik Kimyasallar Eczacılık Ürünleri Gübreler Boya, Macun, Vernik Parfümeri, Kozmetik Sabunlar Albüminoid Madde Barut,Patlayı cı Madde Fotoğrafçılık, Sinemacılık Eşyası Muhtelif Kimyasallar Plastik Ve Plastikten Mamul Eşya Kauçuk Ve Kauçuktan Eşya Toplam 2010 2011 2012 12/13 Değişim (%) 2013 2.162.233.913 3.021.417.613 3.087.134.857 2.897.917.822 -6 115.698.566 141.857.702 129.296.672 120.603.110 -7 372.652.338 446.574.729 442.665.274 450.465.347 2 444.175.069 467.789.825 465.001.149 487.719.327 5 54.786.221 75.922.924 75.449.613 67.157.824 -11 70.569.627 81.906.791 79.309.792 81.078.409 2 89.062.808 102.093.372 102.725.653 108.440.545 6 47.216.099 54.887.530 55.687.308 57.176.549 3 22.486.797 26.026.918 26.570.436 27.948.500 5 3.821.211 4.234.109 4.395.066 4.644.522 6 17.969.596 18.862.132 17.663.024 16.697.632 -5 153.240.617 183.482.117 177.633.052 182.363.681 3 485.988.429 565.322.234 561.712.613 581.589.439 4 97.234.314 138.166.773 126.183.564 110.709.718 -12 4.137.135.605 5.328.544.769 5.351.428.073 5.194.512.425 -3 Kaynak: International Trade Center (ITC)-Trademap © Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2014 2 Tablo 6. Ülkelere Göre Dünya Kimya Sektörü İhracatı (Bin ABD $) Sıra 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 44 Ülke Adı ABD S. Arabistan Rusya Almanya Belçika Hollanda ÇHC Kanada BAE İngiltere Fransa Katar G.Kore Singapur Hindistan Türkiye Liste Toplamı Genel Toplam 2010 2011 2012 2013 12/13 Değişim (%) 280.567.869 237.506.991 271.731.084 238.039.816 171.973.989 168.597.102 135.445.377 122.432.831 94.520.010 136.325.328 124.223.192 71.448.186 86.928.521 98.955.747 64.228.556 13.275.572 2.316.200.171 4.137.135.605 341.780.599 348.695.186 361.831.833 276.313.329 197.606.786 204.867.329 174.725.092 150.651.880 141.332.097 157.281.323 141.539.419 110.587.671 121.438.917 135.474.137 89.749.506 17.138.299 2.971.013.403 5.328.544.769 353.180.786 371.277.875 385.164.832 271.764.784 190.709.349 210.156.652 182.776.383 149.738.886 149.389.153 154.715.825 137.493.917 126.974.297 126.476.125 132.351.093 91.222.882 19.112.909 3.052.505.748 5.351.428.073 369.802.440 349.030.846 317.682.204 288.830.046 225.447.844 204.185.192 195.881.592 155.150.486 153.005.212 146.888.556 138.803.348 130.947.102 127.544.035 124.133.146 111.889.605 19.181.868 3.058.403.522 5.194.512.425 5 -6 -18 6 18 -3 7 4 2 -5 1 3 1 -6 23 0,36 0,2 -3 2013 Pay (%) 7 7 6 6 4 4 4 3 3 3 3 3 2 2 2 0,37 59 100 Tablo 7. Ürün Bazında Dünya Kimya Sektörü İthalatı (Bin ABD $) FASIL 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 ÜRÜN Mineral Yakıtlar / Yağlar İnorganik Kimyasal Organik Kimyasallar Eczacılık Ürünleri Gübreler Boya,Macun, Vernik Parfümeri, Kozmetik Sabunlar Albüminoid Madde Barut, Patlayıcı Madde Fotoğrafçılık, Sinemacılık Eşyası Muhtelif Kimyasallar Plastik Ve Plastikten Mamul Eşya Kauçuk Ve Kauçuktan Eşya Toplam 2010 (1000 $) 2011 (1000 $) 2012 (1000 $) 12/13 2013 (1000 $) Değişim (%) 2.229.213.227 3.038.602.343 3.198.510.730 3.118.030.512 -3 121.906.416 149.631.425 138.960.821 130.362.417 -6 398.795.975 480.704.124 470.391.827 478.631.680 2 451.518.243 480.275.981 480.707.196 500.951.957 4 58.404.973 84.695.503 82.098.862 74.472.299 -9 70.496.532 81.048.629 78.644.883 81.003.561 3 86.279.552 97.113.322 99.906.028 107.278.903 7 47.455.648 54.272.112 54.389.666 57.471.549 6 23.268.451 27.515.913 28.158.232 29.767.148 6 3.940.774 4.438.933 4.783.618 4.901.002 2 17.882.710 18.680.925 17.453.422 17.161.165 -2 158.288.025 191.820.115 185.442.470 188.837.505 2 500.459.453 576.361.832 567.731.714 594.753.005 5 102.545.287 138.080.518 124.687.110 117.555.881 -6 4.270.455.266 5.423.241.675 5.531.866.579 5.501.178.584 Kaynak: International Trade Center (ITC)-Trademap © Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2014 -1 3 Tablo 8. Ülkelere Göre Dünya Kimya Sektörü İthalatı (Bin ABD $) Sıra Ülke Adı 1 ABD 2 ÇHC 3 Almanya 4 Japonya 5 G.Kore 6 Hindistan 7 Fransa 8 Hollanda 9 Belçika 10 İtalya 11 İngiltere 12 Singapur 13 İspanya 14 Kanada 15 Tayvan 24 Türkiye Liste Toplamı Genel Toplam 2010 567.600.089 343.682.993 274.178.135 245.509.520 155.488.805 139.013.766 176.184.380 162.561.088 156.807.451 156.786.238 141.298.942 104.905.341 107.079.727 88.379.661 82.382.585 51.692.241 2.953.550.962 4.270.455.266 2011 699.183.086 461.910.210 341.936.868 331.803.682 209.588.802 188.928.319 222.734.133 196.859.657 185.991.251 188.380.227 177.797.863 147.948.331 131.563.984 107.640.059 97.578.774 53.336.906 3.743.182.152 5.423.241.675 Kaynak: International Trade Center (ITC)-Trademap 2012 2013 666.566.779 491.261.806 336.784.920 358.123.868 223.058.771 219.281.399 218.166.887 213.106.496 183.417.583 181.313.391 177.135.990 152.981.258 128.945.579 106.895.205 101.233.290 52.185.458 3.810.458.680 5.531.866.579 623.094.233 502.133.686 343.498.178 333.762.379 219.614.240 218.179.452 213.633.986 211.371.450 210.447.245 171.184.279 168.272.541 145.437.960 127.578.235 106.721.028 101.336.681 54.161.746 3.750.427.319 5.501.178.584 12/13 2013 Değişim Pay (%) (%) -7 11 2 9 2 6 -7 6 -2 4 -1 4 -2 4 -1 4 15 4 -6 3 -5 3 -5 3 -1 2 0 2 0 2 4 1 -2 68 -1 100 TÜRKİYE’DE KİMYA SEKTÖRÜ ÜRETİMİ Türk kimya endüstrisi, ağırlıklı olarak petrokimya, sabun, deterjan, gübre, ilaç, boya-vernik, sentetik elyaf, soda gibi çeşitli kimyasal hammadde ve tüketim ürünlerinin üretiminin gerçekleştirildiği tesislerden oluşmaktadır. Sektörde faaliyet gösteren firmalar ölçek ve sermaye kaynakları açısından farklılık göstermektedir. Sektörde faaliyet gösteren firmaların önemli bir kısmı küçük ve orta ölçekli işletmelerden oluşmakla birlikte, büyük ölçekli firmalar ile çok uluslu şirketler de faaliyet göstermektedir. Kimya sektörü ithalata bağımlı bir sektördür. Kullanılan hammaddenin yüzde 70’i ithal edilmekte,%30’u ise yerli üretimle karşılanmaktadır. Plastik üretimin ana girdisi %90 oranında petrokimya sektöründen sağlanmaktadır. Petrokimya sektörü ise büyük ölçekli, sermaye ve teknoloji yoğun bir sektördür. Plastik ve kauçuk sektörü %90’ın üzerinde ithalata bağımlı bir sektördür. Kimya sektörü sermaye-teknoloji yoğun bir sektör olduğu için işgücü yoğunluğu düşüktür. Bu nedenle, sektörün imalat sektörü istihdamı içindeki payı, son beş yıldır %8 düzeyinde seyretmiştir. TÜİK verilerine göre 2004 yılında kimya sektöründe 191.348 kişi istihdam edilirken bu rakam beş yılda % 19,92 artarak 2009 yılında 229.465’e ulaşmıştır. 2009 yılı itibarıyla kimya sektöründe 21.836 işyeri bulunmaktadır. İmalat sanayindeki firmaların % 6,81’i kimya sektöründe yer almaktadır. Kimya Sanayi, lojistik önemi açısından çoğunlukla ülkenin kıyı bölgelerinde lokalize olmuştur. Petrol ve petrol ürünleri, deterjan, sabun, ilaç kimyasalları, boya gibi ürünleri üreten kimya firmalarının çoğu Marmara Bölgesinin üç büyük sanayi ili olan İstanbul, Kocaeli ve Sakarya’da, Ege Bölgesinde İzmir’de © Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2014 4 yerleşim gösterirken, gübre ve petrol ürünleri firmalarının çoğu Akdeniz Bölgesinde toplanmıştır. Ayrıca Akdeniz bölgesinde ana ham maddelerden olan soda, bikromat gibi önemli üretim merkezleri de bulunmaktadır. Türkiye’deki en büyük petrokimya şirketi eskiden bir kamu kuruluşu olan ve 2007 yılında özelleştirilerek SOCAR & TURKAS A.Ş. tarafından satın alınan Petkim’dir. Petkim’in İzmir’deki Aliağa petrokimya tesisinin yıllık kapasitesi 3,2 milyon tondur. Petkim’in ürün yelpazesi içinde LDPE, HDPE, PVC ve PP ürünleri, masterbatch’ler, elyaf ve aromatikler yer almaktadır. Bu ürünler inşaat, elektrik, elektronik, ambalaj, tekstil ve ayrıca tıp, boya, deterjan ve kozmetik sektörleri açısından önem taşımaktadır. Petkim, birçok sektöre hammadde olarak ürettiği söz konusu ürünleri için ana girdi olarak kullandığı naftayı, gerek yurt içindeki tek üretici olan Tüpraş’tan, gerekse ithalat yoluyla yurt dışından temin etmektedir. Aynen Petkim gibi, eskiden bir kamu kuruluşu olan ve 2005 yılında özelleştirilen Tüpraş, ülkemizde ham petrol işleyen tek kuruluş olup, faaliyetlerini İzmit, İzmir, Kırıkkale ve Batman’daki petrol rafinerilerinde sürdürmektedir. Şirketin üretimini yaptığı ürünler; LPG, benzin, hafif ve ağır nafta, kerosen, hafif ve ağır dizel (motorin) ve fuel oil yakıtıdır. Türkiye’nin en büyük 500 üretici firması listesinde yer alan kimya firmalarının başında da petrokimya sanayinde faaliyet gösteren TÜPRAŞ ve PETKİM yer almaktadır. Öte yandan, temeli 25 Ekim 2011 tarihinde atılan ve 2018 tarihinde tamamlanması planan SOCAR Türkiye Ege Rafinerisi (STAR), yeni Teşvik Yasası kapsamındaki Stratejik Yatırımlar çerçevesinde onaylanan ilk yatırım olmuştur. 10 milyon ton kapasiteli rafineri, sektörün ihtiyacı olan temel kimyasalların yurt içinde üretilmesi açısından önem taşımaktadır. Kimya sektöründe kapasite kullanımı, diğer sektörlere verdiği girdileri de göz önünde bulundurulduğunda, ülkenin genel eğilimine bağlı olarak gelişme göstermiştir. 2013 yılında, ağırlıklı kapasite kullanım oranı kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı sektöründe %78,6, temel eczacılık ürünlerin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı sektöründe %72,5 ve kauçuk ve plastik ürünleri imalatı sektöründe %74,3, kök kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünlerinde ise %73,6 olmuştur. 19/06/2012 tarihli ve 28328 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 15/06/2012 tarihli ve 2012/3305 sayılı “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar” ile düzenlenen esaslar çerçevesinde Kimya yatırımları Genel Teşvik Uygulamaları, Bölgesel Teşvik Uygulamaları, Büyük Ölçekli Yatırımlar ve Stratejik Yatırımlar kapsamında desteklenmektedir. Bu çerçevede; 01.01.2013-31.07.2014 tarihleri arasında kimya ürünleri imalatı konusunda; genel ve bölgesel destekten faydalanan yabancı sermayeli 23; genel, bölgesel, büyük ölçekli ve stratejik yatırımlardan faydalanan yerli sermayeli 132 adet belge bulunmakta olup, söz konusu toplam 155 belgenin © Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2014 5 toplam sabit yatırım tutarı 7.916 milyon TL’dir. Anılan belgeler kapsamında 5.037 kişi istihdam edilmektedir. Öte yandan, 01.01.2013-31.07.2014 tarihleri arasında plastik ürünleri imalatı konusunda; genel destekten faydalanan yabancı sermayeli 31, genel ve bölgesel destek verilen yerli sermayeli 406 adet belge bulunmakta olup, sabit yatırım tutarı 3.491 milyon TL’dir. Anılan belgeler kapsamında 10.058 kişi istihdam edilmektedir. KİMYA SEKTÖRÜ 2023 İHRACAT STRATEJİSİ Mayıs 2010 tarihinde yayımlanan TİM İhracatçı Raporu kapsamında 20082023 Stratejik Hedeflerine göre, ülkemizin, 2023 yılında, 500 milyar dolar değerindeki genel ihracat rakamı ile dünya ihracatındaki payını ikiye katlayarak ilk 20 ülke arasında yer alacağı belirtilmektedir. Söz konusu raporda aynı dönem itibariyla, kimya sektörü ihracat gelirinin de, 4.8 kat artarak 14,6’dan 50 milyar dolara yükselmesi, % 0,44 oranındaki dünya pazar payının 1.8 kat artarak % 0.79’a çıkartılması hedeflenmektedir. İhracat hedefinin 50 milyar dolara ulaşılması için güçlü olduğumuz alt sektör ihracat değerlerinin; · Organik ve anorganik kimyasalların 1.5’den 5.9’a milyar dolara · Mineral Yakıtlar, yağları 5.1’den 11.7 milyar dolara · Boya ve Hammaddelerin 0.5’den 2.5 milyar dolara · Sabun, Deterjan, Kozmetiğin 1,0’den 3.3 milyar dolara · Plastik Kauçuk ve Mamüllerinin 4.5’den 23.3 milyar dolara · Eczacılık Ürünlerinin 0.4’den 3.3 milyar dolara yükselmesi hedeflenmektedir. Kimya Sektöründe Hedef Pazarlar; Rusya, Cezayir, İran, Kazakistan, Libya, Mısır, Romanya, Suudi Arabistan, Tunus, Ukrayna, AB ülkeleri, ABD, Çin, Pakistan, Macaristan, Azerbaycan, Irak, Ürdün, Suriye, Fas, BAE, İsrail, Katar, Yunanistan, Bulgaristan, Makedonya, Arnavutluk, Avustralya, Hong Kong, Malezya, Güney Afrika, Endonezya, Tayland, Filipinler ve Vietnam olarak belirlenmiştir. TÜRKİYE’NİN DIŞ TİCARETİ İhracat Kimya sektörü ihracatımız 2009 yılında bir önceki yıla göre %30 oranında değer kaybederken, 2010 yılında %22 oranında artarak 13,4 milyar ABD Doları olarak gerçekleşmiştir. 2011 yılında ise kimyasal ürünler ihracatımız olumlu bir performansla %29 düzeyinde artış göstermiş ve 2011 yılını otomotiv sektörünün ardından 2. büyük ihracatçı sektör olarak kapatmıştır. Benzer şekilde, kimya ihracatımız 2012 yılında %12 oranında artışla 19,11 milyar ABD Doları olarak gerçekleşmiş ve sektörün toplam ihracatımız içindeki payı %12,6 olarak kaydedilmiştir. 2013 yılında ise, kimya sektörü ihracatımız 19,18 milyar ABD Doları olarak gerçekleşmiş ve sektörün toplam ihracatımız içerisindeki payı %12,6 olmuştur. © Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2014 6 Tablo 1. Kimya Sektörü İhracatımız (Bin ABD $) Fasıl 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 ÜRÜN 2010 Mineral Yakıtlar / Yağlar İnorganik Kimyasal Organik Kimyasallar Eczacılık Ürünleri Gübreler Boya,Macun, Vernik Parfümeri, Kozmetik Sabunlar Albüminoid Madde Barut, Patlayıcı Madde Fotoğrafçılık, Sinemacılık Eşyası Muhtelif Kimyasallar Plastik Ve Plastikten Mamul Eşya Kauçuk Ve Kauçuktan Eşya Toplam 12/13 2011 2012 2013 4.217.292 6.257.519 7.281.157 6.429.900 -12 930.971 1.216.054 1.267.399 1.200.112 -5 520.326 545.361 646.895 598.507 -7 558.281 205.587 566.797 200.598 661.800 147.832 754.894 98.810 14 -33 532.754 611.677 701.583 764.533 9 492.057 558.728 621.234 706.342 14 678.234 94.368 767.760 135.575 854.899 183.542 916.448 197.187 7 7 15.581 18.306 23.575 23.964 2 14.048 17.496 25.440 26.278 3 399.848 451.667 497.268 554.910 12 3.717.427 4.580.545 5.014.997 5.610.671 12 898.798 1.210.216 1.185.288 1.299.312 10 13.275.572 17.138.299 19.112.909 19.181.868 Değişim (%) 0,36 Kaynak: International Trade Center (ITC)-Trademap Alt sektörler itibariyle 2013 yılı kimya ihracatımıza bakıldığında ilk sırada yer alan ürünlerin mineral yakıtlar ve yağlar, plastik ve plastikten mamul eşyalar, kauçuk ve kauçuktan eşyalar, inorganik kimyasallar ve sabunlar ürün grupları olduğu görülmektedir. Tablo 2.Ülkelere Göre Kimya Sektörü İhracatımız (Bin ABD $) Sıra Ülke Adı 1 2 3 Mısır Irak Almanya Rusya Federasyonu BAE İran İtalya Hollanda İspanya Malta Azerbaycan İngiltere KKTC ABD ÇHC Romanya 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 2010 2011 2012 2013 12/13 Değişim (%) -19,4 10,1 3,8 2013 Pay (%) 7,7 6,6 5,1 483.721 709.523 753.152 1.127.631 933.424 954.326 1.823.808 1.156.367 947.397 1.469.519 1.273.100 983.757 620.356 730.043 816.331 796.092 -2,5 4,2 468.197 509.819 479.942 207.148 281.537 85.197 339.482 481.865 350.660 418.401 318.194 379.886 946.057 534.731 611.231 382.026 302.438 477.941 415.377 564.765 441.783 421.058 408.812 423.663 862.378 626.533 637.885 503.086 388.737 815.978 500.564 567.532 455.170 498.023 424.695 392.204 707.829 646.454 637.709 611.643 609.083 599.213 564.630 546.888 515.137 456.907 397.374 357.822 -17,9 3,2 0,0 21,6 56,7 -26,6 12,8 -3,6 13,2 -8,3 -6,4 -8,8 3,7 3,4 3,3 3,2 3,2 3,1 2,9 2,9 2,7 2,4 2,1 1,9 © Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2014 7 17 Fransa 18 Bulgaristan 19 Libya 20 Gürcistan Liste Toplamı Genel Toplam 253.703 212.023 211.375 195.449 7.759.630 332.184 250.700 68.095 251.194 10.577.479 312.500 282.108 222.195 273.898 12.507.389 345.825 333.581 299.429 288.676 12.440.668 10,7 18,2 34,8 5,4 -0,5 1,8 1,7 1,6 1,5 64,8 13.275.572 17.138.299 19.112.909 19.181.868 0,4 100,0 Kaynak: International Trade Center (ITC)-Trademap Ülkeler bazında kimya sektörü ihracatımız incelendiğinde, 2013 yılında başlıca pazarlarımızın; Mısır, Irak, Almanya, Rusya Fed., Birleşik Arap Emirlikleri olduğu görülmektedir. 2013 yılında söz konusu sektörde Avrupa pazarına ihracatımızda artış yaşanırken, bazı Arap ülkelerinde yaşanan iç karışıklıklar nedeniyle bu pazarlarda ihracatımızın bir önceki seneye göre azalış gösterdiği görülmektedir. İthalat Tablo 3. Kimya Sektörü İthalatımız (Bin ABD $) FASIL 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 ÜRÜN Mineral Yakıtlar / Yağlar İnorganik Kimyasal Organik Kimyasallar Eczacılık Ürünleri Gübreler Boya, Macun, Vernik Parfümeri, Kozmetik Sabunlar Albüminoid Madde Barut, Patlayıcı Madde Fotoğrafçılık, Sinemacılık Eşyası Muhtelif Kimyasallar Plastik Ve Plastikten Mamul Eşya Kauçuk Ve Kauçuktan Eşya Toplam 12/13 Değişim (%) 2010 (1000 $) 2011 (1000 $) 2012 (1000 $) 2013 (1000 $) 23.403.921 18.220.277 19.126.037 18.848.954 -1,4 1.423.788 4.400.320 4.410.051 1.016.777 1.545.048 984.293 625.558 429.274 35.951 1.721.687 5.504.435 4.697.445 1.374.399 1.884.497 1.071.449 813.407 492.773 52.854 1.592.244 5.064.621 3.995.651 1.382.708 1.828.419 1.027.870 806.543 494.950 48.003 1.592.956 5.314.051 4.151.044 1.492.105 1.965.995 1.141.557 870.815 527.656 55.176 0,0 4,9 3,9 7,9 7,5 11,1 8,0 6,6 14,9 223.866 239.763 214.223 214.872 0,3 1.795.419 2.204.854 2.053.155 2.123.677 3,4 9.730.441 12.578.492 12.505.303 13.881.111 11,0 1.667.534 2.480.574 2.045.731 1.981.777 -3,1 51.692.241 53.336.906 52.185.458 54.161.746 3,8 Kaynak: International Trade Center (ITC)-Trademap Alt sektörler itibariyle 2013 yılı kimya ithalatımıza bakıldığında, ilk sırada yer alan ürünlerin ihracatımızdaki sıralamaya benzer şekilde, mineral yakıtlar ve yağlar ile plastik ve plastikten mamul eşyalar olduğu ve bunları organik kimyasallar ile eczacılık ürünleri ürün gruplarının takip ettiği görülmektedir. © Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2014 8 Tablo 4.Ülkelere Göre Kimya Sektörü İthalatımız (Bin ABD $) Sıra Ülke Adı Rusya Federasyonu 2 Almanya 3 İtalya 4 Hindistan 5 Yunanistan 6 ABD 7 ÇHC 8 Fransa Suudi 9 Arabistan 10 İsrail 11 Belçika 12 G.Kore 13 Hollanda 14 İspanya 15 İngiltere 16 Mısır 17 Bulgaristan 18 İran 19 İsviçre 20 Cezayir Liste Toplamı Genel Toplam 1 2010 2011 2012 2013 12/13 Değişim (%) 2013 Pay (%) 9.076.289 4.404.589 5.204.949 6.038.706 16,0 11,1 3.977.568 2.777.843 1.443.991 851.504 2.098.278 1.542.438 1.918.245 4.671.478 4.060.427 3.933.840 1.970.784 3.252.931 2.236.037 2.190.359 4.413.097 4.606.417 3.489.840 2.740.313 2.846.755 2.076.859 2.138.268 4.810.526 3.875.553 3.681.350 3.378.839 2.663.132 2.406.749 2.132.660 9,0 -15,9 5,5 23,3 -6,5 15,9 -0,3 8,9 7,2 6,8 6,2 4,9 4,4 3,9 2.399.592 1.930.322 2.122.121 1.963.900 -7,5 3,6 804.052 1.420.941 793.044 1.218.672 1.107.578 1.260.581 404.041 309.078 4.576.528 866.017 933.326 39.779.606 1.429.206 1.691.279 1.473.165 1.609.036 1.463.623 1.326.358 683.256 681.410 666.980 975.318 1.136.525 41.786.923 1.144.488 1.602.074 1.135.635 1.347.514 1.445.050 1.277.375 743.556 1.031.846 726.261 759.193 914.560 41.766.171 1.937.002 1.759.109 1.419.695 1.388.507 1.347.013 1.161.239 905.458 868.111 813.287 762.579 701.862 44.015.277 69,2 9,8 25,0 3,0 -6,8 -9,1 21,8 -15,9 12,0 0,4 -23,3 5,4 3,6 3,2 2,6 2,6 2,5 2,1 1,7 1,6 1,5 1,4 1,3 81,3 51.692.241 53.336.906 52.185.458 54.161.746 3,8 100,0 Kaynak: International Trade Center (ITC)-Trademap Ülkeler bazında kimya sektörü ithalatımız incelendiğinde, 2013 yılında kimya ürünleri ithalatı yaptığımız başlıca ülkelerin; Rusya, Almanya, İtalya ve Hindistan olduğu görülmektedir. REACH TÜZÜĞÜ VE AB’NİN KİMYASALLAR MEVZUATI AB mevzuatında kimya sanayine ilişkin çevre konulu birçok düzenleme bulunmaktadır. Bunlardan en önemlisi 2005 yılında Avrupa Parlamentosu tarafından kabul edilen REACH (Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi ve İzni) Tüzüğü’dür. Avrupa Birliği Kimyasallar Politikasını teşkil eden REACH Tüzüğü 1 Haziran 2007’de yürürlüğe girmiştir. Söz konusu tüzüğe göre, AB+AEA (İzlanda, Norveç ve Lihtenştayn) ülkelerinde faaliyet gösteren ve yılda 1 ton veya daha fazla miktarda kimyasal madde üreten veya ithal eden firmaların söz konusu kimyasal maddeleri AB örgütlenmesi içerisinde yer alan Avrupa Kimyasallar Ajansı (AKA) yönetimindeki merkezi bir veri tabanına kaydettirmesi zorunludur. Tüzüğün tüm uygulamalarından AB’deki üreticiler veya ithalatçılar sorumlu olsalar da, bu yükümlülüklerin AB dışından mal tedarik edilen firmalarla paylaşılmak zorunda olunması nedeniyle, AB dışındaki pazarların da REACH’ten etkilenmesine neden olmaktadır. Söz konusu durumun, sektörde faaliyet gösteren firmalarımıza, AB mevzuatını ve geçiş sürecini takip edebilecek yetkin personel istihdam etmeleri ve geçiş © Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2014 9 sürecinde yapılacak düzenlemelere ilişkin maliyet unsurlarına katlanmaları yönüyle önemli zorluklar doğuracağı öngörülmektedir. AKA’da kaydı bulunmayan ürünlerin AB’ye girişi mümkün değildir (No data-no market). REACH’in getirdiği mali ve idari yükümlülükler bir takvime bağlanmıştır. Bu takvime göre 1 Haziran 2008 tarihinde başlayan ön kayıt süreci 1 Aralık 2008’de son bulmuştur. Ön-kayıt yaptıran firmalar ürettikleri ya da ithal ettikleri maddelerin tonajına ve tehlike statüsüne bağlı olarak kayıt geçiş sürecinden yararlanabilecektir. AB'ye 100-1000 ton/yıl madde (kendi halinde ya da karışım içinde) ihraç eden firmalar için son kayıt tarihi 31 Mayıs 2013'te sona ermiştir. 1 ton/yıl ve üzeri olan maddelerin kaydı için 1 Haziran 2018 son tarih olarak belirtilmiş olup, konu ile ilgili güncel gelişmeleri aşağıdaki internet adreslerinden takip edilmesinde fayda görülmektedir. İnsan sağlığının ve çevrenin korunmasının yanı sıra piyasanın rekabetçi ve etkin yapısının korunmasının da hedeflendiği söz konusu mevzuat, hem kimyasallardan kaynaklanan risklerin yönetiminde, hem üretilen kimyasallar hakkında sağlıklı bilgilerin sağlanması konusunda, sanayiye büyük sorumluluklar yüklemektedir. Öte yandan, Avrupa Birliğinin Kimyasalların Sınıflandırılması, Etiketlenmesi ve Ambalajlanmasına ilişkin (Classification, Labelling and Packaging) CLP Tüzüğü (1272/2008/EC) 20 Ocak 2009 tarihinde yürürlüğe girmiştir. CLP Tüzüğü kademeli olarak Tehlikeli Maddeler (67/548/EEC) ve Tehlikeli Karışımlar (1999/45/EC) sayılı Direktiflerin yerine geçecektir. AB’nin kimyasallarla ilgili politikasında değişiklik getiren her iki düzenleme de AB’ye yapılan sektörel ihracatımızı doğrudan etkilemesi açısından önem arz etmektedir. Bu çerçevede, kimya sektöründe farkındalığı artırmak ve üretici ve ihracatçı firmalara destek sağlamak amacıyla, Bakanlığımız desteğiyle kurulan “REACH Sanayi Yardım Masası” 2007 yılı Eylül ayından itibaren İstanbul Maden ve Metaller İhracatçıları Birliği (İMMİB) bünyesinde faaliyet göstermektedir. 2009 yılı Haziran ayındaki yapılanmayla REACH Yardım Masası, “REACH-CLP Sanayi Yardım Masasına” dönüştürülmüştür. Söz konusu Yardım Masası kurulduğundan beri aktif bir şekilde düzenlediği seminerler ile sektörü bilgilendirmektedir. Anılan yardım masalarına ilişkin internet siteleri aşağıda yer almaktadır: · · http://reach.immib.org.tr/web/index.php?option=com_frontpage&Itemid=1 http://clp.immib.org.tr/web/index.php İLGİLİ İHRACATÇI BİRLİKLERİ § İstanbul Maden ve Metaller İhracatçı Birlikleri (http://www.immib.org.tr) § Akdeniz İhracatçı Birlikleri (http://www.akib.org.tr) KAYNAKLAR § § § § T.C. Ekonomi Bakanlığı, Bilgi İşlem Merkezi Verileri International Trade Center (ITC), Trade-Map (http://www.trademap.org/) Avrupa Kimya Endüstrisi Konseyi (CEFIC) verileri (http://www.cefic.org/) Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Kimya Sektörü Raporları (http://www.sanayi.gov.tr/) © Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2014 10