“Türkiye`de Din, Devlet ve Toplum” Seminerleri
Transkript
“Türkiye`de Din, Devlet ve Toplum” Seminerleri
s Ko Han ler ech ler, ech o K ğı. ap- yna in k a ç i k ma iğer apmak ulaşıla en ir d y z b ı ü aki n ın lar e he turya’d haalar rtışma y m e ş z s ı a ü ta tart Avu ir d an d bu n bu ’da kli b rklerin sınd anları i a l a p n i m u ü l r r m t T o e v ( ü d A k sl n ase lı ve yüzde toplulu ki Mü -siy n m i a e s u n, n ’d ed eni nı; b slüma ürkiye lünü v ı m ğ n ı e ü d T ktaro ğr sal ük M zellikle nı ö tme no ramı y ı g m r ü o r u a l b l e rP )ö top adık genişl mine etle ı inin oruml rek M Se n d ı A , . ı ı M ’ y m d ıl m sa KAM gula İslâ ini nas ın kap vur r s ı i a l k n ı ş a ğ acıili m laca rtış uşm llikle o a n ı t l o r d ze ’a bu ra kk n, ö e an lâm lâm n il a ya i t a l d n a s i n t a İs s ı A r i S s “İs a z n l , ) i ” cı n na rd y ere o m e d z i e ı l l ü A r g ı k k i. r. at ine ur eli f. D elen k sunma leştird lSem in T n “R Pro k g y f o o i e t n t n ç u s a e k r a r l i r so sı o urya’d perspe um ge Soc ina bir kî t m t n i â r s l e s i u ba (S Avu enel b lı bir s , ah lunn n i u l n e k rg usu in ritü nde bu ya ın aşlı dai Yalç ç ?” b r?” sor i r t ru i nü ı a h d ö b i u so sinin va ed Ne öz Mela e B g n c e . e ı f , n v ri iri te âm ad lse urt “İsl tifle vurgul e her b Hz. irlik 011 i Fe el K 2 k s b s s e y e ı y a t e r sp si kl iv ni : V 7 Ma rtti. aştı per ma ğin iver tiği irme beli l Ar ildi Ün rek rihî i e rlend r e a s e a n k e t ğ Din i g e c v e D ve ttiğ ası ın “ nın tırm lar Kür bru e ş n s p m e ı a t l l a n r b e u v a n iy A a i ar sdur rliğ ya I cev ani ins lı ce diğ iyet a iş Mü iişbi nle stur fark boyut y uya den e m r m ; u n k e z ı e o v ü ü t o s ü t s A r ç d ” at eM ü’n disi ı, iğer k bi r’in bu hatırl Dr. um aşa zi v üm ken opl nca ve d e rof. u takl rke m a a T Böl r b P e n e t r o n e ı u M a ı in am ar ile tv r. uğ nin lar öz t eyg acıl dek leri din old f. D e evle P n ezi’ ma o v ” m i D . r r k , ş i s a , r u ,P id re ah ttü ğüt en kıs Me Din kon lull rdıç naz iöğü ne, çev elik ö ları e ın asu e’de mının hA i Tı ’ i r n y r a n i l ind jı d ö m u d l ü k s r ki .N de ken gra me ra y re İslâ uru r a a a o i sa f “Tü l d m N D r i c ’ e l . a n p r a ve en h” gö ım bu uh leri n, D öğr lüm slan’a ulla ra ayn tan ğan ,M a r l s e h o h ner İ o s d u a t d r r A la all ım an A ksu Öz itesi ile ve dok inerle dir. , İsa san ek tan e ill Adn s ö ı. m rs llah tün in lah t n e d i G e u e s a v n n y â i s ı a li n şa ya ığ “L lim şey bü Gün ruck Ü üksek tıld alar ya psa r aynı rıca a ke ir. Bu, a a s k k u y i ı k , ay b a r l ı l m n s i a M n e ı z ş r l n e n b f ı ş kı In tart i ola una ahî din la insa lah” la h ile lerd e ba efe bul y l site inleyic raretli al din s Alla l ver k en i olayısı n a e ı e ill d i ve in etir ekli nh a’n si F lah d n i g n a e i p ; i h t r ğ r â i u erç c ı i m s r l L g e le a d r v “ k o z r a e . e şu K ır re aA rç an niv lam n’ın ans ışmaa bi alıd lak ge a sınd uck Ü d l H zam a m r s . a t r n t A u şm D br ar utl ina dır. ın elionu rof. anan t nns ın m lı boy alar akta eti nit tu, si P ah’ lış k diren I k ş l ı e r m l a m ç ş y a y A z ı a f A l ü ö a rt n ti. oyu rgu nın bir erle etim i yıllard ncel ta kat çek in el b a insa unu vu asının öğr değ m d l ü k ’ e i g ü t 0 n ı in ınd m ed uğ e8 en üm pa’n na old yan a nuş ilişk ildiğin ’ın ’li v Böl u o r 0 n e m k a v 7 u n l â , i d ü sl 19 ,A ed la un en d tlar söz i: “İ ler, r; b ann ılsama in öze klanıoyu eyd utudu ağm r şey z n n r b a i d a n d a k n y i k ği ay lar r, i bi bu boy onom artı en k şmala yen e göre anç i ve ek ind ı n ğ t i s i ’ e çok r t r e ” v t . c ta eel alle itik chle dur şün i bu işm Küres lar pol Koe esini h ğu dü usu dak ası gel iyan n a n o m l u ır a k t e d s al st ar Araş erkezi söz me y ol yal ş Hri M slar ir şe ve sos şmı a ulu Ayrıca ı b l n t a i î a ğe as e. ıd KAM unu . Siy um eliğind ültürlü artmas yor opl t k t i k a a bı n in, tek up olar Avr ir ceva 36 elik rler c i ü b t n l lere n kü telik ve aya i olm a’da n p u r Av e let v i v e D in, inerler D e d iye’ m” Sem k r “Tü Toplu an Adn n Asla möne l d i s a nce osy 24 ö ıcı ve s r9 1 : r e ırdı rulaştı tif h n e ay rna eş ı di e m t y l e m a ön ol ini ’a a d r d lai e m l o n k â ed İsl roje ak i nda v ı ı r p i c s a t ı l a a bak rm m lay hip inti refo iği sağ lma ole sa e , o d e d in ğın tlil ir r vlet şkis yna eke zî b e ili e de istehar r ka merke s i i m b ş k de gi da rnle em tma te han rum -mode sı dön a tu pratik u d d n ı a m t e r l l â i n l her a o l , İs 24 s kontro ılar ylem yla ve sı yısı e sö u bask ı. 19 nite n v d r ma e ı n e ad am od zan le skı i. B t u a a m t m M k i a b N a r g t s r. de a güç aşa ola m’ı k se min unan D 30’lar İslâ bunu b k kol k lâm’ın yükse alk 9 öne s 1 s i i a D h e şn b ,İ er an on ’ın nle leri ine se d ve inti zî min üzyıld nS der aks ı alep i; İslâm merke o i se t ı’nı y k n c l i s . e m n n n r n a 8 ı i d k a a r e . 1 b k k r l n a i h i a l m r n Tü etti ele ed klı ikle an “Os i ola evam nlıinsa e netic aşlı ann ınd zell ğ a ü i r z b ö n s l mo a , m a ” s bu –d iyl ün kim ind i apl a t s l e Din rdıç d eO ş k t e d ü v i r A d a u e i b ş s l v rm ol îa e lsa in çe ah em rum geti bir var lmış o uriyet’ nu arih reçler u t rull ki dön e u k e l i n ı d k d r h e sü ini ar num r şekil ylem rmaşı um aştı ind iş kad crübes reform ezî ko ezd raçsall ’dan C âmî sö bi ka geç î ı n ; l k i e e ı n ’ r t t m t l ı t t e e –a İs ın nl na slâ me me ayr ma aşa şlik uriy matik olü ’ın nde ak İ s r y e i e h r l c O m a e a r l l m e n lâ le u te tle ket sür ları cu o e İs nC nek nin let Öze şme e adım r sonu lerd a ve ör rluk’ta kisi in-dev e l ş i l n i reç i m rl d k to ılder in b m tıla re, ikli rleş ara ştır üsli eler eşti. üle alın ı. İmp lâm-la ıç’a gö ula k m r : ş e ş rim r i rl s i l e y t l r. e s e t d i l a İ r g D a m b ü l G e . A of an asî de sek r ana y iğin ind ğinen l i l m n P e k ’ s k o ı i m d i e a de çok e es cc aç rşı l dön una d yla ylem k (a erin un bir nı in rkiy a a ö a n d ü k i s b T t m i n u e ne un ig et em nt anı ın boy i ve di rad rind ç, çakon apl ve i klı s uriy a r ı , e k ) l h r p z n ş n s a ı i a a m l î ıkla aü tio rdı r, ilişk ki fark “Cu klar” b Özdoğ zınl arih ın nta igm yen A t a o mla d m i e r ı ı t a l u f m ı u ş r i e k s n n R l s l i a a ı ( l l s a o e k z r ü ö p A m (c ını, bi ki p ni inc yak ite vs. dığ yrim üç gru ay G kla i a sel şma ). Bu i a l a n ı s n k i t g r ü e m m k a k l G ç da nı ı liş ion ode vs. elen tu o karara sı’n mi k ta lılıklar dat lu g ecini m anma oyu ma niz çı ara u ş l r b k mo r ını k a r a o e l ı l u r l a n nt od la sü ldığ ek pf dın karşıt ler) A ı p i e y m n e r i d n a y h n r e m , a u a ö e v i ş ez li aa Loz Yah Oys a üz dernle s. tepk ibi iki una m ruplar 923 iler ve kti. g v tle ş us o ın d 1 e tışm g ) r e e ç t k m a z l i t l a u en cil eö üf lem ün up ikka sav aha u ind ekse n Erm bu gr büt ek, iler esinler na d rşıtlığı duğ ak d miner a r k l u r n e a o ğ m a e l g c e ukç e r ka du bi lın an gel bu an s avaşla ları old mi sind de din te a lik ( oku ğ i e a n c o n b k e i s ı e e n y zd rü in k st dik ger rind esle pa tec ihayet ere i. Ö nin n sa illet si küze le b lirtt e di : “G zünde u i n y c e r m i d e v e lma b ı z lar l e l v o l A i e y ü n r t y ı a ö y p a e k ö i y b s ri el lik ıp Osm ara sah ruplar ini, şma ları lele nm laik rın, –t lar, çatı üreceğ ı düşü ade ci, zl a k îg l ı z b n l i e n ü n ğ tiya de din um zı na erk ğın göt m a a ikli i l a a a m ı n k c l n tuld ı n z i a a a a ı l – l u a d y i t p a a z b m t b i e s e b az is gi ak vru yrı k az ind itiv şma let n şiye tâ am let a gidere ra bu A eris te dev poz i açıkl r alla ç s a i e i e dev r s v n Z m e i . in ci ek irlik bir hiy uru isin r hata bes me ger la b in k etk a bi irge e tecrü iye’de rnm d i d j k n ı n e ü i s r e iy rk ara büy talist, bir ürk rek Tü ık mod olan Laik lı-T an ş k e . i n y a r t r G a k o m la k. m kar yale uza , Os a di bilir. nan şım dukça h a a ş el ol Küres lar a ya ncak d ıklana tan u’d a ç e a m ğ , y a ır t i i o r la Araş erkezi ad e” d meçle masıy M Ort sür rlem ve İslâ s g i e e l d i m i a a r r i s n i a e KAM 37 b leş p ec n 4) sür bak aya 192 e ( m ı l m inti ş ro sın rnle nee ilga , “li ı mode afetin ç ı d l ğ Ar adı i, hi ıml isin k ş i tan l i set siya u ök s ay G Gün oğ a Özd n rn şode eri” ba “M l , z m ü ’nin na BD rün i Tı A ö r e u G l ii ldu r. N eni eler ahip o nY kD k ı l a ’ r ü l s ie m a ola İslâ rup alarına Fransa e v Son d A ’ , e m tuz da kiye no erin uygula am o l n Tür i S n . a ı -50 d u sem rlik in b k başla el 1923 liz lıklı seküle n ’ e a v lı ere kiy n ev emi an fark ve Tür ade ed t ada s in r i f m s e i n u l r i d ler kta ldü ğun ştiğini ü m a luşü k u i r l e in is ze ko op u” o t k m k gö s n k s e a e e u a r e l d b c d r U e’ ola em bir î ı; an çek ürk rkiy lar dön kuk ger lınd yılın da Tü r “T u daş u a i a n h n b b d a a eni re at ak ltu yla sın tın eti, lfab , a gö tarılar ğru ara yısı şit v y ti al a i a o n ( e l n r d u ) o a k e r i t s. u hu ar .B bol ve d rı v nda ı. B n ku irlik um rı g etti rin edi aslı eC nde çalışıld ar, sem anunla viyele ile b ı hakla y i a m i s l d i i k k ı l r r k l a a k t z a e r a ü s z t e a v a y a T ı v fe am ve ve b lma lar. olm yaptı; klar ğiti gul kıya tekke adı ’da turu len uy f ha yon lıkve e arak k , n i m ı s ı ı t l a a k s k a ı k l z , a i n u c i o le k ir ın si lg za (hu me in i leşt k al asim ir ayrım ânlar L e mülk ü ka ilir. llik tiril hilafet bir rne v k ş b e ö i k stat s a i ileb e k m ğ a t v i i ( . d e l a m e p ı ı l l l e e d z u d ş a a m l n i s e vr ikl ö liz rı ba m sist zell rum ası) ve rıyla A ndı ra y ana leri ğiti a ö a u e k l ve l a – k l r e î k ı n r y ı a c l tu dya tılm oyutl din sın lka ele e u üre a a e n y azın m d p r B m e r o ş e b ü li b r, ka sü m ın sal nı) sind üm nı s bir rağ n ge ilişkile klar rum tın in t ları tice izay aşana u ınlı e sine rı uzun e d m z k l e i n a a n y m B şı m aya se ilm de la ava ılda e he dinî h an şi, A bi i ver eni alan i S s y hak e t i ı y ç i l a z r b e ’ – l b y a e d 0 sı n n sa otu nm el s yan ve p di. 199 aş’ı şma oplum i Dü edi Son tem bir Sav ygınla inc ının r iy e t n r urr r t a i k ş u l a e e ç l l u B k ya oğ avu bir üre yıp me md Bun arı ve ınlı S s l k , n a e z i e ü k e u h a r d n B k n aşl işim aların k gö pra çtı. nem örünse rolü inî ola ilet Sav inî lara m ol a a eski n to i dö d g o a y a p k l i i r e da d e n e u b b v a t a n i b i n g t ı ı ş d g e y b ü t s a a a s u y k î m ay an inî ıra blo seb aric üşü al h inî yaş ms rına iş r ta ve d amü h s n i a ü l a ö ş e b m n m a l ı d v n ü i r d l n lu la ort hilî ded dön msa rn o top dan el a rın bekay ara e dâ ode tidar, din yan rdi. Bu kültür k r n d i e yılla r e m l n n t ü i e a i r ik n kt ,ö an ınd geç erle rlem jon ası n zo ı ışta nda formd ken açıs krit ları şüm asî ala l kon bazı ile kay ılaşılm l e k i ü e m u v r k s n r a B k n n ö f y o ş ı . i i f e a r ı d y s n n rin ka ad cin şu ı re er ini ola gele mle rla yaş üre epl baz a em nd ü l e s l l a e a e n d b t t B d m ü A r ro er ler aym kavra rlik da; î gö mli bir tikl ık p ir k e bi din um pra ibi tı.” zınl ub a g ç r siyl a ne l a ğ e , ö y a dur i lılık do ısı es od pa da nm yol y a u e n m a m a r ı l s fark l n , s v n e o e u a A sı y r D u B a l a a nim hâle g n . i. i e u rı yo serm ili old ışılm eler ıkla geld lu sind ma tart k eçh r hâle me zınl t run vur v ş e a n ş e i s i l , a a da ge en lter me pa eb nin ard nın sı, a ile y ze çar ürt ı si’n iye’ e açıl a i K z r e k y k r r e k l ö ü e ta es em dün llikle ger alep lık g hayat n, T ahk e , ki iş ili t de, rklı a oğa r ıM g a i u l r d d f m am i e öz b d a a z e l r e Ö ak a yas ar v im-kuş eni ştu l dön kları il n a y H u a l u n u a n m y d a ia ıo uğ ıb llaş İns i, gi rda bu pıy k ha re yen old dığ ç ınlı msa atikler ltya luk açıl e z ö la l a u u a r g n l e m r u e nu fk run aşı tp ece k ilk i l eks o a t d e k r z y a a c e a e a s r n y g lk ile k bi nin ük h şı gibi ir ü lesi lir. reb artı iye’ ı nb ünl lebi k y a g i n p ve l r a i a a d l a k ü n v e ç T a si ce l an me fark rşıy ı a gö rıca tati ver ı ka ıkla nım and . Ay ş l i a r t y t m a yer k a k ık çe ı za kol ce zınl a da kat ayn ade larl ta a dik el s ş k eğil ı e a l d Küres lar b ın rin en ma i az den ple p ve ver Araştır erkezi yüz yen eva tale c k u da n ı a M n b ı i, ın lar de olar cağ eğin azınlık erin a c z y e KAM ü l a i ı lab zere k hakk olam ün lı ak ü k ş m a l m o ü nd 38 km vata artı eşit n i esin . rilm adı gul vur